یکی از مرگبارترین و مخرب ترین جانوران زمین: آشنایی با وزغِ سمیِ تودزیلا (Toadzilla) - مجله 10 از 10

وزغ نیشکر (Cane Toad) و تودزیلا (Toadzilla) یک گونه اند. تودزیلا صرفاً نمونه ای نادر و فوق العاده بزرگ از همان گونه وزغ نیشکر است که در سال 2023 در استرالیا کشف شد. این نام از ترکیب واژه Toad به معنای وزغ و Godzilla برگرفته شده و جنبه ای نمادین دارد. تودزیلا به عنوان چهره ای اغراق شده از پیامدهای زیست محیطی ناشی از دخالت انسانی در زیست بوم ها، نمادی هشداردهنده تلقی می گردد.

زهرِ خاموش: قدرت کشنده بوفوتوکسین (Bufotoxin)

در نگاه اول، این وزغ سمج و پف نموده، تنها یک دوزیست معمولی به نظر می رسد. اما ترشح سفیدرنگی که از غدد بناگوشی یا پاروتوئید (Parotoid glands) خود بیرون می ریزد، ترکیبی پیچیده و مرگبار از سم هایی ست که در پژوهش های زیست محیطی بارها مورد مطالعه قرار گرفته اند. سم این وزغ می تواند در عرض چند دقیقه باعث نارسایی قلبی یا فلج دستگاه عصبی گردد. وحشتناک تر اینکه این قدرت سمی، تنها به وزغ بالغ محدود نمی گردد؛ تخم ها، لاروها و حتی وزغ های نابالغ هم حاوی این زهر مرگبار هستند.

چرخه ای که توقف ناپذیر است: زادآوری در ابعاد نجومی

در پژوهش های زیست شناسی، وزغ نیشکر به عنوان یکی از زادآورترین دوزیستان شناخته می گردد. با توانایی فراوری تا ده ها هزار تخم در یک دوره، این وزغ در واقع یک ماشین تکثیر زیستی ست. نکته عجیب تر اینکه برای زادآوری منتظر فصل خاصی نمی ماند؛ هرگاه آب راکدی در دسترس باشد، آماده تخم گذاری ست. این ویژگی باعث شده جمعیت آن در محیط های مرطوب به صورت تصاعدی افزایش یابد، بدون آن که فشار طبیعی برای کنترل آن وجود داشته باشد.

زیستگاه های اشغال شده؛ از جنگل تا باغچه خانه شما

با این که بومی جنگل های گرم و مرطوب آمریکای جنوبی ست، ولی امروز وزغ نیشکر را می توان در پارک ها، باغچه ها، سواحل، کنار جاده ها، مخازن آبی و حتی حیاط مدرسه ها دید. پژوهش های اکولوژیکی نشان داده اند که این جانور در شرایط سخت کمبود غذا، گرما یا خشکسالی نیز مقاومت قابل توجهی دارد. حتی در محیط های شهری و آلوده، راهی برای بقا و فراوریمثل پیدا می نماید.

دشمنی پنهان با تنوع زیستی

برخلاف بعضی گونه های مهاجم که صرفاً منابع غذایی را از دیگران می گیرند، وزغ نیشکر مستقیماً در انقراض گونه های بومی نقش دارد. با خوردن حشرات، خزندگان و دوزیستان محلی، و نیز با کشتن شکارچیان طبیعی به وسیله سم، ساختار کل زنجیره غذایی منطقه را به هم می ریزد. در پژوهش های صورت گرفته در منطقه ها تحت نفوذ این وزغ، کاهش چشمگیر جمعیت مارها، مارمولک ها، پرندگان شکاری و حتی بعضی پستانداران به ثبت رسیده است.

هوش حیوانات برای بقا؛ وقتی طبیعت خودش راهکار می سازد

با وجود قدرت کشنده سم وزغ نیشکر، بعضی گونه ها به مرور رفتارهای تطبیقی خاصی از خود نشان داده اند. به عنوان نمونه، کلاغ ها و ایبیس ها راه هایی برای خنثی سازی سم پیدا نموده اند. این رفتارها حاصل تجربه، یادگیری جمعی و حتی انتقال دانش درون نسلی هستند؛ موضوعی که در پژوهش های رفتارشناسی حیوانات به شدت مورد توجه است.

تودزیلا؛ هیولای غول پیکر استرالیایی

در ژانویه 2023، پارک ملی کانوی در استرالیا شاهد کشف یکی از بزرگ ترین نمونه های وزغ نیشکر بود. تودزیلا با وزن 2.7 کیلوگرم، همگان را شگفت زده کرد. آن چه این اتفاق را برجسته تر کرد، نه فقط مقدار فیزیکی بلکه نمادین بودن آن به عنوان آینه ای از رشد غیرقابل مهار این گونه مهاجم است. چهره ای واقعی از یک مشکل زیستی که از یک تصمیم ساده انسانی شروع شد.

رژیم غذایی یک فرصت طلب حرفه ای

در مطالعات تغذیه ای روی وزغ نیشکر، معین شده که این جانور تقریباً همه چیزخوار است. از مورچه و عنکبوت گرفته تا پرنده های جوان، مارمولک ها و حتی لاشه حیوانات مرده، همه در لیست غذایی آن قرار دارند. وزغ نیشکر نه تنها شکارچی، بلکه یک مردارخوار زیرک است. نکته جالب اینکه به جای نوشیدن آب، آن را به وسیله پوست شکمی خود جذب می نماید؛ ویژگی ای که در شرایط کم آبی، برگ برنده ای برای بقاست.

نگاهی ژنتیکی به تنوع گونه ای

تا سال ها تصور می شد که فقط یک گونه واحد از این وزغ وجود دارد، اما پژوهش های ژنتیکی، تصویری متفاوت ارائه داده اند. اکنون دو گونه مستقل شناخته شده اند: یکی در شرق رشته کوه آند (Rhinella marina) و دیگری در غرب آن تا تگزاس (R. horribilis). این تفاوت در ساختار ژنتیکی، اهمیت زیادی در آنالیز سازگاری و پاسخ های زیستی گونه ها در منطقه ها مهاجرپذیر دارد.

وقتی مهربانی با طبیعت، از بین بردن یک جانور می گردد

در بسیاری از منطقه ها استرالیا، گروه های مردمی با هدف کنترل جمعیت وزغ ها، برنامه هایی برای شکار انسانی و حذف اخلاقی آن ها اجرا می نمایند. این موضوع از نظر اخلاقی همیشه محل بحث بوده است، اما برای حفظ تنوع زیستی و جلوگیری از نابودی گونه های بومی، چاره ای جز این نمانده. این معادله سختی ست بین محافظت از طبیعت و احترام به حیات.

نام علمی خانواده: بوفونیده (Bufonidae)

طول عمر میانه: 5 سال

طول بدن: 10 تا 15 سانتی متر

وزن: حدود 1.5 کیلوگرم (در نمونه های استثنایی)

منبع