کریدورهای ایران شاه کلید صادرات، مسائل تجارت ترجیحی چیست؟ - مجله 10 از 10

به گزارش خبرنگار حوزه صنعت و معدن گروه اقتصادی خبرگزاری خبرنگاران، تجارت ترجیحی (PTA) مُدلی از مراودات اقتصادی است که امروزه 97 درصد از سبد تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است، در این روش از تجارت، طرفین قرارداد جهت رفع موانع صادرات و واردات و به منظور تسهیل در امر معاملات، تعرفه گمرکی برخی از کالاهای تولید شده را حذف و یاکاهش می دهند.

کشورهای ترکیه، پاکستان و ایران نیز اخیراً به سمت انعقاد موافقت نامه های تجاری دو جانبه با کشورهای مسلمان و همسایه گرایش پیدا کرده اند.

در این گزارش به بررسی جدیدترین شرایط تجارت ترجیحی ایران می پردازیم.

ایران با کدام کشورها تجارت ترجیحی دارد؟

29 اردیبهشت 97 موافقت نامه تجارت ترجیحی ایران با کشورهای اتحادیه اوراسیا (روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان) در آستانه قزاقستان به امضا رسید و قرار شد حداکثر طی 3 سال، کشورها بر سر فهرست کالاها و میزان حقوق گمرکی به توافق برسند.

در آن زمان تیگران سرگسیان، رئیس هیئت کمیسیون اقتصادی اوراسیا اعلام کرد که در راستای اجرای موافقت نامه ترجیحی ایران با اتحادیه اوراسیا، میزان نرخ عوارض واردات ایران برای کالاهای صنعتی به طور متوسط 7 درصد، برای کشورهای اتحادیه 3.5 درصد، برای کالاهای کشاورزی ایران به میزان 19 درصد و برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا 5 درصد کاهش می یابد.

البته به هنگام امضای موافقت نامه فوق بیش از 40 کشور از جمله چین، اندونزی، کره جنوبی، هند، مصر، صربستان و حتی برخی کشورهای حوزه آمریکای لاتین برای فعالیت در چارچوب این اتحادیه اعلام آمادگی کرده بودند

بالاخره 5 آبان 98 ترتیبات تجارت ترجیحی ایران با پنج کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان به عنوان اعضای اتحادیه اوراسیا به ارزش 2.6 دلار تعیین و اجرای آن آغاز شد پیرو این موافقت نامه ترجیحات اعطایی ایران به اوراسیا 360 قلم کالا (عمده اقلام شامل پسته، کیوی، سایر نفت های گازی، کشمش، خیار و خیار شور، خرما، داروها، سیمان های هیدرولیک، مس تصفیه شده، متانول و کلم) و ترجیحات اعطایی اتحادیه اوراسیا به ایران 502 قلم کالا (عمده اقلام شامل جو، ذرت دامی، روغن خام، کاتد و قطعات کاتد، آهن آلات به ضخامت کمتر از 2 میلی متر، چوب اره شده کاج، کاغذ روزنامه به شکل رول یا ورق) تعیین شد.

ایران و ترکیه نیز در ژانویه 2015 (دی 1393) در زمینه واردات 120 کالا با یکدیگر موافقت نامه تجارت ترجیحی را به امضا رساندند.

در شهریور سال 1386 نیز موافقت نامه تجارت ترجیحی ایران با کشورهای عضو دی - هشت یعنی دولت های جمهوری خلق بنگلادش، جمهوری عربی مصر، جمهوری اندونزی، مالزی، جمهوری فدرال نیجریه، جمهوری اسلامی پاکستان، جمهوری ترکیه به امضا رسید.

دیگر موافقت نامه تجارت ترجیحی ایران به سال 2006 (11 دی 1380 تا 10 دی 1381) برمی شود که با پاکستان به امضا رسید، پیرو این موافقت نامه ترجیحات اعطایی ایران به پاکستان شامل 309 قلم بوده و نرخ تعرفه گمرکی به طور متوسط با کاهش 20 تا 30 درصدی در نظر گرفته شد.

ترجیحات اعطایی پاکستان به ایران نیز 338 قلم کالا و با حدود 30 درصد کاهش در تعرفه گمرکی لحاظ شد.

امتیاز تجارت ترجیحی

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی فوق العاده و قرارگیری در راستا کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب، ظرفیت مناسب بنادر، پایانه های مرزی و دیگر زیرساخت های حمل ونقل از بستر و شرایط مناسبی برای توسعه فعالیت های تجاری برخوردار است، تنها کافی است بخش خصوصی به همکاری سیاست گذاران اقتصادی در زمینه بازارسازی اهتمام ویژه ای به خرج دهند.

به عنوان نمونه معاونت اقتصادی وزارت خارجه می تواند در زمینه توسعه همکاری های اقتصادی ایران با کشورهای دیگر به ویژه همسایگان نقش کلیدی داشته باشد، امری که اگر محقق شود می تواند به لحاظ سیاسی مزیت های فراوانی برای کشور داشته باشد.

در فضای اقتصادی باید از هر فرصتی برای بازارسازی و کاهش هزینه های تولید استفاده کرد که یکی از این فرصت ها حضور هر چه بیشتر کشور در زمینه انعقاد موافقت نامه های تجارت ترجیحی است که پس از مدتی به تجارت آزاد هم ختم می شود.

مهمترین مزیت تجارت ترجیحی افزایش صادرات و کاهش هزینه تمام شده واردات کالاهای ضروری است که در داخل تولید نمی شود.

البته از آنجایی که مهمترین بازیگر تجارت ترجیحی بخش خصوصی است می توان پررنگ تر شدن این بخش را به عنوان پیشران توسعه اقتصادی کشور از دیگر مزیت های ورود به مبادلات تجارت ترجیحی دانست.

همچنین کارشناسان بر این باورند که آغاز تجارت با هر کشوری به معنای اتصال به اقتصاد سایر کشورهایی است که با طرف تجارت ما در حال دادوستد هستند.

موانع تجارت ترجیحی چیست؟

غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران در نشستی با معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه درباره تجارت ترجیحی ایران می گوید متاسفانه بدون اطلاع قبلی مرزها را می بندند و کامیون ها برای چندین هفته پشت مرز معطل می شوند آن هم در شرایطی که برای نگهداری محصولات صادراتی شرایط مناسب نیست و همین باعث می شود صادرکنندگان و تولیدکنندگان خسارت بسیاری متحمل شوند.

به گفته وی هم اکنون مرزها و گمرکات کشور متولی تعیینی ندارند و هر دستگاهی به شیوه جداگانه و جزیره ای عمل می کند.

رئیس اتاق ایران ضمن انتقاد از اینکه ایران کمترین موافقت نامه را در زمینه تجارت ترجیحی و تجارت آزاد با کشورها دارد، می افزاید بخش خصوصی هنوز از موافقت نامه ای که حدود 10 سال پیش بین ایران و ترکیه به منظور آغاز تجارت ترجیحی امضا شد گله مند است چرا که نظری از بخش خصوصی و تشکل های مرتبط کسب نکردند.

غلامرضا انصاری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز در واکنش به صحبت های شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران می گوید در عرصه اقتصادی و سیاسی موافقت نامه های تجارت ترجیحی بسیار مهم و اثرگذارند، موافقت نامه تجارت ترجیحی امضا شده بین ایران و اوراسیا امتیاز بزرگی است که امیدواریم در صورت موفقیت به تجارت آزاد برسیم.

انصاری به موافقت نامه تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه اشاره می کند و می گوید از آنجا که این موافقت نامه اجرایی نشد، رایزنی ها برای حل مسائل آن ادامه دارد، اتاق ایران می تواند نظرات و پیشنهادهای خود را در این مورد اعلام کند.

گرچه اقتصاد ایران در استفاده از تجارت ترجیحی به عنوان یک ابزار سیاستی در ابتدای راه قرار گرفته است و تجربه چندان قابل استناد و اعتنایی در زمینه تاثیرات این موافقت نامه ها ندارد اما با انتخاب صحیح و مبتنی بر اصول علمی طرف های مذاکره، امکان حصول به نتایج مورد انتظار در زمینه گسترش تجارت افزایش می یابد.

4133