چرا خودروهای به اصطلاح عضلانی کلاسیک آفتاب گیر شیشه عقب داشتند؟
به گزارش مجله 10 از 10، در میان جزئیات نوستالژیک طراحی خودروهای اسپرت و خودروهای عضلانی یا ماسل کارهای آمریکایی دهه های 1960 تا 1980، یکی از المان های بصری شاخص، آفتاب گیرهای افقی شیشه عقب بود؛ صفحاتی عمدتاً مشکی رنگ یا همرنگ بدنه، که به صورت مورب یا افقی روی شیشه عقب خودروها نصب می شدند. این آفتاب گیرها (Window Louvers) اغلب از جنس پلاستیک مقاوم ساخته می شدند و ظاهری خاص، تهاجمی و منحصربه فرد به خودرو می دادند. اگر به خودرویی مثل ماستنگ 1969 نگاه کنیم، این ویژگی به نوعی امضای طراحی آن دوران محسوب می گردد.
این پدیده را می توان یکی از مُدهای زودگذر اما ماندگار دنیای خودرو دانست؛ مُدی که گرچه در قرن بیست و یکم دیگر چندان رایج نیست، اما همچنان جایگاه خود را در دل عاشقان خودرو حفظ نموده است. آفتاب گیرهای افقی، بیشتر از آنکه صرفاً یک اکسسوری تزئینی باشند، به هدفی تعیین و کاربردی طراحی شده بودند: حفظ دمای مطلوب درون کابین و جلوگیری از آسیب ناشی از تابش مستقیم خورشید.
پشت ماجرا: خنک سازی کابین بدون استفاده از کولر
برای درک بهتر فلسفه طراحی این آفتاب گیرها، باید به شرایط فنی و اقلیمی آن دوران بازگردیم. در اواخر دهه 1960، کمتر از نیمی از خودروها در جاده ها به سیستم تهویه مطبوع (Air Conditioning) مجهز بودند. تابستان های گرم و خودروهایی با شیشه های بزرگ عقب، به خصوص مدل هایی با طراحی فست بَک (Fastback - سقف شیب دار)، سبب می شد دمای کابین به سرعت افزایش یابد و تجربه رانندگی را ناخوشایند کند.
اینجا بود که آفتاب گیرهای افقی به یاری آمدند. این صفحات شکاف دار، نور مستقیم خورشید را فیلتر می کردند، اما همچنان امکان عبور هوای تازه را فراهم می کردند. این ویژگی، آن ها را به نوعی سیستم تهویه غیربرقی و کاملاً مکانیکی بدل نموده بود؛ روشی هوشمندانه برای دوران پیش از رواج تهویه های اتوماتیک.
هم زمان با رواج این آفتاب گیرها، فناوری دودی کردن شیشه نیز در حال توسعه بود. شرکت هایی مانند 3M در اواخر دهه 60 میلادی نخستین فیلم های شفاف ضدنور را عرضه کردند. اما این فیلم ها اغلب از نوع رنگی بودند و در برابر گرمای طولانی مدت دچار ترک یا حباب می شدند. به همین علت، آفتاب گیرهای فیزیکی، جایگزینی بادوام تر و قابل اعتمادتر به نظر می رسیدند.
از طراحی زیبا تا حفاظت از داخل کابین
کاربرد دیگر این آفتاب گیرها، چیزی فراتر از کنترل گرما بود. در خودروهایی با شیشه عقب با زاویه خوابیده و وسعت زیاد، نور خورشید موجب محوشدن دید راننده و بعلاوه آسیب به روکش صندلی ها، داشبورد و سایر بخش های داخلی می شد. آفتاب گیرها نه تنها مانع ورود اشعه مستقیم می شدند، بلکه ظاهر خودرو را نیز ارتقا می دادند.
در آن دوران، بسیاری از شرکت ها این آفتاب گیرها را در قالب آپشن رسمی کارخانه ای ارائه می کردند و با عنوان هایی همانند اسپرت اسلَت (Sport Slats - تیغه های اسپرت) در بروشورها معرفی می کردند. آن ها در تبلیغات، این قطعات را راه حلی هم برای عملکرد و هم برای زیبایی می دانستند.
کدام خودروها به آفتاب گیر مجهز بودند؟
بیشترین استفاده از آفتاب گیرهای عقب را در ماسل کارهای آمریکایی و خودروهای اسپرت ژاپنی و اروپایی آن دوران می توان دید. نمونه شاخص آن، فورد ماستنگ مدل 1969 بود که در نسخه های Boss و Mach 1 با آفتاب گیرهای استاندارد به بازار عرضه شد. خیلی زود، کمپانی های دیگر نیز از این روند پیروی کردند: خودروهایی مانند داج چلنجر، پلیموت باراکودا، و حتی بعضی از مدل های پونتیاک نیز از آفتاب گیرهای مشابه بهره بردند.
در دهه 80 میلادی نیز این سبک ادامه یافت. خودروهایی چون بی ام و M1، دلورین (DeLorean) و ماستنگ نسل فاکس بادی (Fox Body) نمونه هایی از مدل هایی بودند که همچنان به صورت کارخانه ای یا با یاری بازار قطعات جانبی (Aftermarket)، آفتاب گیر داشتند.
حتی در اروپا نیز سبک مشابهی وجود داشت، با این تفاوت که در بعضی خودروهای مرسدس بنز و فولکس واگن، آفتاب گیرها در قالب کرکره های داخلی طراحی شده بودند که به جای بیرون، از داخل کابین نصب می شدند و کارکرد مشابهی داشتند. هرچند از نظر فنی آن ها بیشتر پرده محسوب می شوند تا آفتاب گیر به مفهوم آمریکایی.
آیا هنوز هم می گردد آفتاب گیر نصب کرد؟
امروزه دیگر هیچ خودروی مدرنی با آفتاب گیرهای کارخانه ای به بازار عرضه نمی گردد؛ مگر موارد خاص مانند نسخه بازطراحی شده لامبورگینی کونتاش که در تعداد محدود فراوری شده است. با این حال، این به معنای خاتمه عمر این قطعات خاص نیست.
در واقع، اگر کسی صاحب خودرویی مانند کاماروی تازه، داج چلنجر، شورولت کوروت یا ماستنگ مدرن باشد، تنها کافی ست در اینترنت جست وجویی کند. ده ها مدل آفتاب گیر سفارشی وجود دارد که با یاری نوار چسب های صنعتی 3M به راحتی قابل نصب اند و می توانند چهره ای خاص، کلاسیک و اصیل به خودرو ببخشند.
منبع: یک پزشک