راه های جلوگیری از آتش سوزی در طبیعت - مجله 10 از 10

بعلاوه شرایط خشک و بی آبی در ایام مختلف سال در بخش های مختلف کشور تا حد زیادی احتمال بروز آتش سوزی را افزایش می دهد . آتش سوزی در طبیعت سریعا توسعه پیدا نموده و گیاهان، درختان و منازل مسکونی را طعمه خود خواهد نمود.

در هر نقطه ای از ایران احتمال وقوع این نوع آتش سوزی می رود، اما منطقه شمال، دامنه های البرز و زاگرس بیشتر در معرض خطر هستند . با برنامه ریزی درست و مناسب همراه با دانش و آگاهی درمورد نحوه حفاظت از مراتع و جنگل ها و بعلاوه ساختمان های موجود در این منطقه ها می توان از تخریب و ویرانی ناشی از یک آتش سوزی مهیب تاحد زیادی کاست. اقدامات احتیاطی و ایمنی مختلفی وجود دارد که با به کاربردن آن ها می توان ریسک و خطر ناشی از خسارات را کم کرد.

با توجه به حجم بالای بارش های بهاره و توسعه پوشش گیاهی در مراتع سراسر کشور، احتیاج است تا با نزدیک شدن به فصل گرما با نکات ایمنی و مراقبت های لازم در پیشگیری از وقوع آتش سوزی در طبیعت آشنا شویم. با نزدیک شدن به تابستان و آمدن فصل گرما، پوشش گیاهی موجود مراتع رو به خشکی می رود و رها کردن ته سیگار یا انداختن استکان و لیوان در مراتع و طبیعت می تواند عامل آتش سوزی شده و ناگهان سطح وسیعی از طبیعت را دچار خسارت های جبران ناپذیری کند.

اگر با آتش روبرو شدید چه کار هایی باید انجام دهید

• درصورت مشاهده آتش سوزی سریعا با شماره 125 تماس گرفته و موقعیت را دقیق و واضح برای آن ها توضیح دهید.
• مراقب افراد ناتوان و کم توان مانند افرادی که دارای مشکل جسمی و معلولیت هستند و بعلاوه بچه ها و سالخوردگان باشید و آن ها را خیلی سریع از محل دور کنید.
• اگر کسی در محل سکونت خودتان هست، جریان گاز شهری را فورا قطع و توجه کنید تنها افراد صلاحیت دار حق دارند جریان گاز را مجددا برقرار نمایند.
• دریچه های زیرزمینی را می توانید با تخته های چند لایه آماده یا سایر درزگیر های تجاری ببندید. بعلاوه کپسول های حاوی گاز را باید خاموش کنید.
• اگر وسایل و اثاثیه چوبی و قابل اشتعال در حیاط بیرونی خانه دارید، آن ها را به داخل خانه منتقل کنید.
• سر شیلنگ آب را به شیر های بیرون از خانه وصل کنید و آبپاش ها را روی سقف و در مجاورت مخازن سوخت قرار دهید تا بتوانید فورا از آب بهره ببرید.
• بهتر است بوته های اطراف محل سکونت خود را تا فاصله 5متری آبپاشی کنید یا آن ها را بچینید.
• امکانات اطفای حریق مانند شن کش، تبرزین، اره دستی یا برقی، سطل آب و بیل را در دسترس قرار دهید.
• خودروی خود را در پارکینگ یا در فضای باز به حالت فرار پارک کنید. در های خودرو را ببندید، اما قفل نکنید. شیشه ها بالا کشیده و سوییچ را در حالت استارت بگذارید، در و پنجره های گاراژ را ببندید اما قفل نکنید. بهتر است سیستم دربازکن اتوماتیک گاراژ را نیز قطع کنید.
• پنجره ها، دریچه ها و در ها را باید بسته نگه دارید، اما پرده و پشت پنجره هایی که قابلیت اشتعال دارند را باید بردارید.
• بهتر است اشیای قابل اشتعال را به وسط منزل مسکونی و دور از پنجره و در های شیشه ای منتقل کنید. بعلاوه همه در ها و پنجره های داخلی را باید ببندید تا مانع از هجوم شعله های آتش به داخل شد.
• اشیای باارزش را که در آب خراب نمی شوند، می توان به داخل حوض یا استخر انداخت.
• اگر تأکید به تخلیه محل شدید، بی درنگ این کار را انجام دهید. باید راهی دور از شعله آتش انتخاب کنید. همواره حواستان به تغییر سرعت و جهت شعله های آتش و دود باشد.

قبل از وقوع آتش سوزی در طبیعت حواستان به نکات ایمنی باشد

• به یاری علایم، مسیر دسترسی به محل سکونت خود را تعیین کنید، طوری که از کنار جاده به خوبی قابل تشخیص باشند .
• هرگز مواد شیشه ای (نظیر انواع بطری شیشه ای و پلاستیکی)، خرده شیشه و اشیای مشابه را در داخل جنگل ها و مراتع رها نکنید. این اشیا همانند عدسی ذره بین عمل نموده و موجب اشتعال علوفه خشک و مواد قابل اشتعال کف جنگل ها و مراتع شده و باعث ایجاد آتش سوزی می شوند .
• از پرت کردن ته سیگار یا چوب کبریت استفاده شده در جنگل ها و مراتع خودداری کنید .
• باید گیاهان و علوفه سطح جنگل و مرتع را با چرای دام و برداشت دستی کاهش داد و تنه های پوسیده و خشک درختان پاک سازی گردد .
• مرز های خاکی مثل کانال، خاک ریز و سنگ چین بین مزارع و حاشیه جنگل و مرتع ایجاد کنید .
• از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی در مزارع مجاور جنگل ها و مراتع خودداری کنید .
• از روشن کردن آتش در نواحی جنگلی و مراتع خودداری کنید. در مواقع ضروری آتش را در جایگاه های ویژه یا سطوح بدون پوشش گاهی روشن و دور آن را با سنگ چین محصور کنید.
• هنگام خاموش کردن آتش، خاکستر های اجاق را بدون اطمینان از خاموش شدن کامل (از طریق آب یا مدفون کردن با خاک) رها نکنید .
• چمن های اطراف محل سکونت را باید کوتاه کنید، برگ های ریخته شده را جمع آوری و سقف خانه را از شاخ و برگ های زاید درختان پاکسازی کنید .
• هیزم ها را باید حداقل در فاصله 10 متری محل سکونت انبار کنید .
• اشیا، مایعات و محلول های قابل اشتعال را باید در ظروف فلزی خارج از محل سکونت (حداقل 10 متر دورتر از ساختمان و نرده های چوبی) نگهداری کنید.
• تا فاصله 10 متری اطراف خانه، نباید درختان چندانی بکارید. این اقدام فضایی برای دفاع در برابر آتش سوزی ایجاد می نماید. بعد از این فضا نیز شاخ و برگ ها و چوب های خشک را باید جمع آوری کرد .
• بهتر است درختان و گیاهان مقاوم به آتش در اطراف محل سکونت بکارید تا مانع از توسعه سریع آتش سوزی شوند (مثلا درختان دارای چوب مقاوم، کاج مقاوم به آتش و درخت همواره بهار).
• باید منابع آب مانند استخر معمولی شنا و چاه آب در دسترس مأموران آتش نشانی باشد .
• از مصالح مقاوم به حریق مانند سنگ، آجر و فلز در ساخت محل سکونت استفاده گردد. در منطقه های که ریسک آتش سوزی بالا است حتی الامکان مصالح چوبی به کار گرفته نگردد، زیرا کمترین مقاومت را در برابر آتش سوزی دارند .
• تمام دریچه های خارجی و سوراخ های موجود در ساختمان محل سکونت خود را باید با صفحات فلزی توردار 6میلی متری بپوشانید تا مانع پراکنده شدن جرقه آتش شوند .
• از پنجره های چند لایه، شیشه های ایمنی یا پشت پنجره ای ضد حریق بهره ببرید. این اقدام مانع از انتقال گرما از طریق پنجره های بزرگ خواهد شد .
• از پرده های مقاوم به حریق به منظور افزایش ضریب حفاظت پنجره ها بهره ببرید.
• دودکش ها، بخاری هیزمی و تمام سیستم های گرمایی خانه سالیانه از طریق فردی کارشناس تمیز و آنالیز شوند . بعلاوه عایق کاری دودکش ها را نباید فراموش کنید و توجه داشته باشید حداقل یک متر از سقف بالاتر باشد.
• در هنگام حضور در طبیعت، از خاموش شدن آتش ایجاد شده اطمینان حاصل کنید.
• قبل از آن که زباله های خود را در نواحی جنگلی بسوزانید به مقامات مسئول اطلاع دهید و اجازه بگیرید. بعلاوه قبل از سوزاندن زباله ضروری است حداقل 3 متر اطراف کوره را کاملا تمیز کنید.
• هنگام سوزاندن زباله باید دستگاه اطفای حریق نیز در دسترس باشد .

چند علت برای وقوع آتش سوزی در طبیعت

دلایل گوناگونی از صاعقه و فوران های آتشفشانی گرفته تا بی احتیاطی در زمینه آتش روشن کردن در منطقه ها جنگلی، که می توانند باعث بروز آتش سوزی در جنگل و طبیعت شوند. گاهی اوقات یک ته سیگار روشن که در جنگل رها شده باشد نیز، می تواند باعث بروز آتش سوزی جنگلی گردد. در ادامه به عواملی اشاره می گردد که می توانند باعث بروز آتش سوزی در جنگل شوند یا بر شدت آن به قدری بیفزایند که باعث ازبین رفتن پوشش گیاهی و جانوری در منطقه ها در معرض آتش سوزی شوند.

صاعقه و فوران های آتشفشانی

آتش سوزی های جنگلی معمولا در نتیجه اصابت صاعقه خشک یا صاعقه ای که با بارندگی همراه نیست، رخ می دهند. این نوع آتش سوزی ها اغلب در منطقه ها دورافتاده رخ می دهند و به همین علت است که آتش سوزی های ناشی از صاعقه در مقایسه با آتش سوزی های ناشی از فعالیت های انسان منطقه ها بیشتری را در برمی گیرند. به همین نحو، فوران های آتشفشانی هم می توانند باعث بروز آتش سوزی در جنگل شوند، زیرا گدازه های آتشفشانی هر چیزی را که بر سر راهشان قرار گیرد، می سوزانند.

آتش سوزی های خود به خود

گاهی اوقات آتش سوزی های جنگلی می توانند خود به خود اتفاق بیفتند، مخصوصا هنگامی که هوا بشدت گرم و خشک است و به قدری حرارت فراوری می نماید که می تواند باعث احتراق خود به خود در طبیعت گردد. هرچیزی ازجمله چوب دارای درجه حرارتی است که در آن شعله ور می گردد. این درجه حرارت را نقطه اشتعال می نامند. نقطه اشتعال چوب 572 درجه فارنهایت یا 300 درجه سانتیگراد است. بعلاوه انباشت مواد ارگانیک مرده همانند برگ، ترکه های کوچک و شاخه های خشک روی زمین می تواند باعث افزایش حرارت و گرما گردد. چوب در دما های بالا بعلاوه می تواند گاز های هیدروکربنی از خود متصاعد کند و این گاز ها هنگام تماس با اکسیژن دچار فعل و انفعال شده و باعث ایجاد حریق می شوند؛ بنابراین چوب در شرایط آب و هوایی بشدت گرم و خشک می تواند به نقطه اشتعال رسیده و خود به خود آتش بگیرد.

آتش سوزی های جنگلی خود به خود بیشترا در آن دسته از منطقه ها آب و هوایی مشاهده می شوند که از رطوبت کافی برخوردار بوده و مستعد رشد پوشش گیاهی هستند و درعین حال فصول گرم و خشک طولانی مدت را نیز تجربه می نمایند. آتش سوزی های جنگلی خود به خود معمولا در فصول تابستان و پاییز و بعلاوه هنگام وقوع خشکسالی اتفاق می افتند، زیرا در چنین مواقعی برگ ها و ترکه های ریخته شده روی زمین و بعلاوه دیگر مواد ارگانیک به موادی خشک و بسیار قابل اشتعال تبدیل می شوند. باد های قوی می توانند این نوع آتش سوزی های جنگلی را به منطقه ها بزرگی توسعه داده و مهار آن را سخت و سخت سازند.

فعالیت های نا آگاهانه انسان در طبیعت

فعالیت های انسان یا به عبارت دقیق تر، سهل انگاری های انسان عامل بیش از 80 درصد آتش سوزی های جنگلی به شمار می روند. بیشتر آتش سوزی های جنگلی که در نتیجه فعالیت های انسان رخ می دهند را می توان آتش سوزی های تصادفی نامید. یکی از مهمترین فعالیت های انسان که می تواند باعث بروز آتش سوزی در جنگل گردد، ایجاد حریق در راستای پاکسازی زمین از پوشش گیاهی است که گاهی اوقات می تواند از کنترل خارج گردد. بعلاوه گاهی اوقات کسانی که برای گردش و سرگرمی به جنگل می روند، می توانند به طور بالقوه عامل بروز آتش سوزی شوند. رهاکردن آتش خاموش نشده یا ته سیگار در طبیعت باعث ایجاد آتش می گردد.

پ