موزه عکاسی کاشان یا نمایشگاه موقت، مسئله این است! - مجله 10 از 10

موزه تاریخ عکاسی کاشان هم زمان با روز جهانی عکس در تاریخ 28 مرداد سال 95 در باغ تاریخی فین کاشان راه اندازی شد و دارای سه بخش تاریخ عکاسی جهان، ایران و کاشان بود. در این موزه آثار عکاسی ناصرالدین شاه و دیگر شاهان قجری و بعلاوه آثاری از میرزا عبدالله هاشم اف، اولین عکاس کاشانی و هم عصر با مظفرالدین شاه قرار داشت. از آثار دیگر موزه می توان به عکس های همدم حقانی که قدمتی حدود 70 سال دارند نیز اشاره نمود.

امیر مقامی، مدرس عکاسی، پژوهشگر فرهنگ عامه، مستند ساز قوم پژوهی و گردآور آثار موزه درباره انتخاب مکان موزه و بازگشایی آن این گونه می گوید:

علت انتخاب باغ فین کاشان این بود که گردشگران از سراسر جهان برای بازدید از آن می آیند و محل مناسبی برای نمایش آثار موزه به نظر می آمد. با آقای تراب زاده، مسئول موزه های میراث فرهنگی کاشان، و خانم فرهادی، مدیر باغ فین، مشورت کردم و آن ها نیز با پیشنهاد نمایش اشیا موزه عکاسی در باغ فین موافقت کردند.

باغ فین کاشان یکی از زیبا ترین و معروف ترین باغ های ایرانی است که به عنوان نمونه کامل باغ سازی ایرانی شناخته می گردد. منطقه فین کاشان از گذشه به علت چشمه ای که در خود دارد مورد توجه بوده و بناهای شاهانه در آن ساخته می شده است. معماری این باغ ترکیبی از عناصر طبیعی مثل آب و درخت و عناصر ثابت معماری مثل بناهای مختلف است. این باغ به مساحت 23.700 متر مربع جزو 9 باغ ایرانی است که در خرداد ماه 1390 در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

متاسفانه چندی پیش در راستای تهیه مقاله ای درباره موزه تاریخ عکاسی کاشان در باغ فین، با خبر انحلال موزه روبرو شده و پیگیر علت این انحلال و شرایط فعلی آثار شدیم.

امیر مقامی در این باره می گوید:

موزه حدود چهار ماه دایر بود، اما به علت شرایط نامناسب مجبور شدیم تا پیش از آسیب به اشیا موزه، آن ها را جمع آوری کنیم. در حال حاضر اشیا شرایط بدی دارند. آقای تراب زاده همان موقع هم اشاره نمودند که شرایط نگهداری وسایل در باغ فین بسیار بد است و مجوز موزه هم گرفته نشده است؛ بنابراین نمی تواند موزه باشد، اما ما در داد و ستد شفاهی به آن موزه می گوییم.

او در ادامه گفت:

اشیای موزه شامل دو بخش فرق دارد. بخش اول شامل ادوات سینمایی و عکاسی و بخش دوم متشکل از فیلم های 16 میلی متری و نگاتیوهای قدیمی است. از آنجایی که نگهداری از نگاتیو کار بسیار سختی است، در حال حاضر خطر در خصوص آن ها بسیار جدی به نظر می رسد. در اشیا موزه شیشه 13.18 قدیمی متعلق به 90 سال پیش و دوربین تالبوتیپ بسیار قدیمی نیز وجود دارد.

بخش ادوات و وسایل عکاسی این موزه شامل دوربین های قطع بزرگ (دوربین فانوسی)، قطع میانگین، قطع کوچک، دوربین های دیجیتال، دوربین های فوری و خانگی، دستگاه آگراندیسمان (چاپ عکس) رنگی و سیاه و سفید، لنزهای آنالوگ، وسایل جانبی چاپ و روتوش نگاتیو و انواع فیلترها و بخش ادوات و وسایل سینمایی شامل دستگاه های پخش فیلم (آپارات) در قطع 16 و 8 میلی متری، دوربین 16 و 8 میلی متری و بعلاوه 20 هزار حلقه فیلم است.

در مرنام بازگشایی این موزه که شهردار، شورای شهر، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعدادی از پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر حضور داشتند، نام موزه عکاسی کاشان برای معرفی این مجموعه ذکر شد. اما در کمال ناباوری 4 ماه بعد این موزه به علت شرایط نامساعد نگهداری از اشیا ذکرشده تعطیل شد. تراب زاده مسئول موزه های میراث فرهنگی کاشان درباره علت تعطیلی این موزه چنین می گویند:

آقای مقامی تعدادی از اشیا خود را در نمایشگاهی در باغ فین کاشان به نمایش گذاشتند و این مکان از ابتدا جنبه نمایشگاه داشته است. من برای ایشان توضیح دادم که وقتی مجوز موزه ندارند، اشتباه است که نام موزه را به این مکان اختصاص دهند و در حال حاضر وسایل را در آکادمی عکاشی خودشان نگهداری می نمایند.

مقامات شهری ما به اشتباه نام موزه را برای این مجموعه عنوان کردند و به این موضوع واقف نبودند.

شاخصه های موزه به توضیح زیر هستند:

• مجوز مجموعه داری
• مجوز راه اندازی موزه
• مکانی مناسب برای موزه: دسترسی آسان، فضاهای مناسب، مخزن، سالن نمایش و نور مناسب

تراب زاده در ادامه گفت:

ما در کاشان فقط یک موزه رسمی داریم و آن موزه ملی کاشان است. البته موزه مشارکتی مردم شناسی نیز وجود دارد. آقای مقامی باید در قدم اول مجوز مجموعه داری بگیرند تا اموال شناسنامه دار شوند. این مجوز هزینه ای ندارد و شامل فرم و گزارش مصور از اشیا است، که در زمان هایی مورد استفاده قرار می گیرد که این اشیا خرید، فروش یا سرقت شوند. من فرم ها را در اختیار ایشان قرار دادم. اگر اموال شناسنامه دار شوند می توان این اشیا را به وسیله امین اموال مدتی در مخزن های خودمان نگهداری کرد.

احمدی، مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی کاشان نیز در ارتباط با تعطیلی این موزه چنین گفتند:

مکان موزه در باغ فین کاشان موقت بوده و آقای مقامی پیگیر شرایط اشیا موزه هستند. این موزه به علت شرایط نامناسب امنیتی جمع شد. درست که ما در مقابل مجموعه داران و آثاری تاریخی ایران تعهد داریم، اما در حال حاضر تعهدی در قبال این وسایل نداریم. ما در این مورد به مدت چند ماه دو اتاق را در باغ فین کاشان در اختیار آقای مقامی گذاشتیم، در حال حاضر هم اگر جایی را برای موزه در نظر گرفته و خریداری نمایند ما حتما پشتیبانی خواهیم کرد.

بنا به تعبیری، مجموعه داران خصوصی نه تنها موظف هستند تا از عایدی شخصی برای جمع آوری مجموعه مورد نظر خود هزینه نمایند، بلکه هزینه گزاف خرید مکان مناسب و تاریخی برای برپایی موزه نیز بر عهده خودشان خواهد بود. در واقع تفاوت های بسیاری بین موزه ملی و موزه شخصی در بودجه بندی سازمان میراث فرهنگی تعریف شده است.

احمدی در ادامه می گوید:

ما جایی برای تخصیص به این آثار در حال حاضر نداریم. اگر ساختمانی پیدا گردد میراث فرهنگی می تواند در بخش بازسازی و تجهیزات پشتیبانی کند، اما ما بودجه ای برای خرید مکان و اختصاص به این آثار نداریم. در این زمینه همه باید دست به دست بدهند و ارگان هایی مانند شهرداری نیز همکاری لازم را داشته باشند. در حال حاضر تنها ارگانی که حمایت نموده، میراث فرهنگی است. مثلا شخصی با نام آقای ملک زاده صاحب بزرگترین مجموعه مس است، اما میراث نمی تواند برای تمام مجموعه داران شخصی خانه بخرد. اما اگر خانه را تهیه نمایند میراث می تواند در بخش بازسازی، تجهیزات و بازسازی حمایت کند.

با چنین تفاسیری، برپایی موزه شخصی دست کم از گذراندن هفت خان رستم ندارد و تنها عشق و علاقه شخصی و ایمان قلبی درباره احتیاج به موزه ای خاص، می تواند باعث گردد تا فردی دست به جمع آوری مجموعه برای برپایی موزه بزند. امیر مقامی که به تنهایی و با هزینه شخصی ادوات و اشیا این موزه را جمع آوری نموده است، درباره روند کار خود چنین می گوید:

با آغاز عکاسی در سال 58، هرچه که می توانستم جمع آوری می کردم؛ اما جمع آوری آثار به قصد برپایی موزه را از حدود 7 سال پیش آغار کردم. در این راستا، به وسیله آشنایی با تاریخچه عکاسی ایران و کاشان، پیروز به پیدا کردن اشیا تاریخی و جمع آوری آن ها شدم. در حال حاضر هنوز چند قطعه شی هست که خریداری نشده اند، اما در شرف خریداری هستیم. همه اموال باید به همراه هم برای مجوز ارسال شوند. قیمت اشیا به جای مانده کمی گران است و در حال حاضر بودجه کافی برای خرید آن ها نداریم. از طرفی در کاشان مکان هایی هستند که خالی هستند، اما متاسفانه میراث آن ها را در اختیار نمی گذارد. ما برنامه داریم تا مراحل گرفتن مجوز موزه را تکمیل نموده و در روز جهانی عکس در 19 اوت از کد موزه رونمایی کنیم؛ اما تا پیش از آن نمی توانیم از نام موزه استفاده کنیم.