مصائب بازار سهام در فقدان ابزار ها - مجله 10 از 10

به گزارش جهانی اقتصاد، بعضی کارشناسان نزول شاخص به کانال یک میلیون و 200 هزار واحد را سرانجام اصلاح قیمت در بازار سهام عنوان می نمایند، اما بعضی دیگر از تحلیل گران معتقدند در صورت دستکاری بازار و قیمت ها احتمال ریزش بیشتر وجود دارد. این درحالی است که بسیاری از معامله گران بازار بر این باورند که بورس تهران چوب فقدان ابزار های اقتصادی همچون آپشن، فیوچرز، آینده و... را می خورد.

شاید بتوان بخشی از جزر و مد بی سابقه شاخص که منجر به سلب اعتماد سهامداران و بهم ریختگی بازار شد را به خلأ ابزار های اقتصادی کنترلی مربوط دانست. در این شرایط حساس و با توجه به رشد هشدار دهنده شاخص در تابستان، اگر بازار از ابزار های اقتصادی بهره می برد قطعا در ریزش شاخص با ریسک کمتری مدیریت می شد.

در حالی که سرمایه گذاران خارجی بازار بدون ابزار مشتقه برایشان معنا و مفهومی ندارد و بدون این ابزار ها ریسک سرمایه گذاری را به تن نمی خرند، شرایط در بازار ایران به گونه ای دیگر است. کارشناسان سهام همیشه بر نقش حیاتی ابزار های اقتصادی در بازار تاکید می نمایند، اما در بورس تهران اتفاق دیگری می افتد و سهامدار در مواقع بحرانی به سمت صفوف فروش و در های خروج راهنمایی می گردد.

پوشش ریسک سرمایه گذاری

ابزار های اقتصادی و ابزار های مشتقه که برای بازار سهام طراحی شده در صورتی که درست استفاده شوند منجر به توسعه بازار می شوند. این را حمید میرمعینی کارشناس بازار سهام می گوید و اظهار می نماید: بعضی از بازار های مشتقه می توانند نقدشوندگی بیشتری از بازار نقدی داشته باشند. در بورس های عظیم جهان معمولا حجم معاملات در بخش ابزار مشتقه با سایر بخش ها برابری می نماید، اما در بازار سرمایه ایران نسبت حجم معاملات ابزارمشتقه نسبت به معاملات بسیار کم است.

وی بیان می نماید: در حال حاضر برای بازار سهام، ابزار های اقتصادی مختلفی طراحی شده است. ابزار های اقتصادی با توجه به میزان اهمیت و استقبال سرمایه گذاران و شرکت ها می توانند به عنوان بازوی اصلی داد و ستد ها درعمق دهی بازار مشارکت و مثبت عمل نمایند. ابزار های اقتصادی منجر به امکان پوشش ریسک سرمایه گذاری، افزایش حجم معاملات، کشف قیمت مناسب و... در بازار می شوند.

میرمعینی با اشاره به نواقص بعضی از ابزار های اقتصادی اظهار می نماید: دربخشی از ابزار های اقتصادی نواقصی وجود دارد به گونه ای که به دلیل وجود این نواقص شرکت های حاضر در بازار ریسک استفاده از این ابزا ها را نمی پذیرند.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان می نماید: یکی از ابزار های اقتصادی که برای بازار سهام طراحی شده صندوق های سرمایه گذاری هستند که در قالب صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و صندوق های سرمایه گذاری سهام مشغول فعالیت هستند. آنالیز عملکرد این صندوق ها نشان می دهد در یک سال و نیم اخیر این صندوق ها از سوی تعداد کمی از سهامداران مبتدی یا سرمایه گذارانی که فرصتی برای پیگیری معاملات ندارند مورد استقبال قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه این صندوق ها نقش مهمی در نقدشوندگی بازار ایفا می نمایند، اظهار می نماید: صندوق های بازارگردانی نیز برای مدیریت بهتر معاملات و با هدف کاهش ریسک داد و ستد ها به مجموعه صندوق ها اضافه شدند، اما با توجه به اینکه این صندوق ها تاثیرگذاری و فعالیت چندانی در بازار نداشتند، نتوانستند در زمان های ریزش یا مواقعی که بازار با رشد های هیجانی روبرو می گردد تاثیرگذار باشند.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان می نماید: صندوق های سرمایه گذاری از لحاظ کسب بازده متفاوت عمل می نمایند با این حال معیار مناسبی برای ارزیابی عملکرد صندوق ها یا ثبات عملکرد مدیریت این صندوق ها هنوز منتشر نشده است. بر همین اساس شرکت های رتبه بندی اعتباری می توانند با درجه دارکردن صندوق ها یاری عظیمی به سرمایه گذاران جهت انتخاب صندوق از نظر ریسک پذیری و ریسک گریزی و کسب بازده بنمایند. توجه ویژه به توسعه بنیادی صندوق های اقتصادی و ارزیابی عملکرد آن ها یاری عظیمی به سرمایه گذاران می نماید تا با استراتژی مطمئن تری در بازار سرمایه گذاری نمایند.

نقش کمرنگ اوراق تبعی

به گفته وی اوراق تبعی به عنوان یکی دیگر از ابزار های اقتصادی مهم در بازار سرمایه شناخته می گردد. میرمعینی می گوید: اوراق تبعی چه اوراق تبعی خرید چه اوراق تبعی فروش استقراضی و اوراق تبعی فروش تعهدی به عنوان یکی از ابزار های مهم اقتصادی محسوب می شوند که با وجود طراحی مشتقه خوبی که دارند، شرکت های ناشر و سهامداران عمده زیر بار انتشار این ابزار ها نمی فرایند. این اوراق به رغم نقش مهمی که می توانستند در بازار بازی نمایند، نتوانستند جایی در بازار سهام داشته باشند. از این رو نه به نقدشوندگی بازار یاری کردند و نه به کنترل ریسک سرمایه گذاران.

اوراق تبعی فروش و اوراق تبعی خرید در بازار های اقتصادی جهان کاربرد بسیاری دارد و متقاضیان این اوراق با شیوه ای نوین و با پول کمتر ریسک سرمایه گذاری را به حرفه ای ترین شکل ممکن مدیریت می نمایند و بازده سرمایه گذاری را به حداکثر می رسانند، اما این اوراق در بورس تهران و در بین سهامداران کاربردی ندارند.

استقبال اندک از ابزار ها

شاید بتوان بخشی از فراز و فرود عجیب و غریب شاخص که منجر به سلب اعتماد سهامداران و به هم ریختگی بازار شد را به خلأ ابزار های اقتصادی کنترلی مربوط دانست. در این شرایط حساس و با بالا رفتن شاخص اگر از ابزار های اقتصادی بهره می بردیم قطعا در ریزش شاخص نیز می توانستیم بازار و سرمایه مان را مدیریت کنیم.

مهدی افنانی کارشناس بازار سرمایه ضمن بیان این مطلب به نقش مهم ابزار های اقتصادی در کنترل بازار اشاره می نماید و می گوید: سازمان بورس و فعالان عمده بازار بخشی از ابزار های اقتصادی که شامل آپشن ها و اختیارات هستند را وارد بازار نموده اند. بخشی از این ابزار ها توسط بیمه سهام وارد بازار شدند، اما این ابزار اقتصادی ازسوی سهامداران با استقبال کمی روبرو شد.

وی می گوید: در بازار های سهام خارجی حجم بسیاری از معاملات در آپشن ها انجام می گردد نه روی سهام. به دلیل اینکه آپشن ها حجم بالایی دارند برای مدیریت ریسک معاملات می توان از آن ها بهره گرفت. اما استفاده از این ابزار اقتصادی در بازار سهام ما مسائلی را به وجود آورده است. خیلی از فعالان بازار نتوانستند این آپشن را به سهامداران خرد آموزش دهند. ضعف آگاهی و تبلیغات مناسب در خصوص این ابزار باعث شده تا سهامداران کمتری برای مدیریت سرمایه گذاری شان به ابزار های اقتصادی احتیاج داشته باشند.

ناکارآمدی بخشی از ابزار ها

این کارشناس بازار سهام بیان می نماید: فارغ از این موضوع، خود ابزار ها نیز ابزار های کاملی نیستند و به تنهایی نمی توانند ریسک معاملات را مدیریت نمایند و اختیار خرید یا فروش سهام را در اختیار سهامدار قرار نمی دهند. ابزار بیمه ای به عنوان یکی از ابزار های اقتصادی کاهش قیمت نمی تواند استراتژی مشخصی را برای آینده سهام تعریف کند. جای خالی این ابزار در بازار سرمایه به شدت احساس می گردد اگرچه کمیته های مختلف در سازمان بورس روی این موارد کار کردند، اما نتوانستند به نتیجه مطلوبی در این زمینه دست پیدا نمایند.

مهدی افنانی خاطرنشان می نماید: اگر بخش علمی و تحقیقاتی سازمان بورس بتواند هر کدام از اختیارات را کامل تر کند، سرمایه گذاران غیرنهادی را آموزش دهند و ریسک سرمایه گذاری را مدیریت نمایند می توانیم در موقع بحرانی شرایط را به دور از هیجانات و به شکل منطقی تری مدیریت کنیم.

این تحلیلگر بازار در ادامه به نقش کارگزاری ها در مدیریت بازار سهام اشاره می نماید و می گوید: بعضی از کارگزاری ها می توانند با کاهش کارمزد سرمایه گذاران مانع خروج آن ها از بازار شوند. کارگزاری ها می توانند در شرایط فعلی برای ترغیب سهامداران تازه وارد بورس به سهامداری با کاهش کارمزد بیمه سهام انگیزه آن ها را برای انجام معاملات بیشتر بالا ببرند و مانع خروج شان از بازار شوند.

وی در سرانجام اظهار می نماید: استفاده ناشیانه از ابزار های اقتصادی در کنار بعضی از قوانین قدیمی مسائل جبران ناشدنی را برای بورس تهران به وجود آورده است. بعضی از قوانین بازار سرمایه مربوط به اوایل دهه 60 است که با شرایط امروز بورس همخوانی ندارد. بازار سرمایه تحت تاثیر بعضی از قوانین و بوروکراسی اداری به حاشیه کشیده شده؛ بنابراین حذف بعضی از قوانینی که با بازار امروز ما هیچ سنخیتی ندارد می تواند بخش عمده ای از مسائل این بازار را حل نماید.