قبل از انقلاب تنها دخالت جدی دولت در نشر، سانسور بود - مجله 10 از 10

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ ساعت اینترنتی بیشتر بدانید.

وی اضافه نمود: از زمانی که خط و کتابت ایجاد شد و بشر یک وسیله ارتباطی و انتقالی به نام کتاب را برای انتقال افکار و اندیشه هایش پیدا کرد، ما با کتابفروشی ها روبرو می شویم که نسخ خطی می فروشند. در نسخه های خطی آثار قابل توجهی درباره عرضه و فروش کتاب در کشور خودمان وجود دارد. مثلاً در سفرنامه ناصرخسرو که بیش از هزار سال از نگارش آن می گذرد، او در دو جا اشاره می نماید که با خودش کتاب حمل نموده و با خرید و فروش کتاب هزینه های سفرش را تامین نموده است.

آموزگار اضافه نمود: در ایران کتابفروشی هایی وجود داشته اند که محل خرید و فروش کتاب های خطی بوده اند و قبل از اینکه ما با پدیده ای به نام نمایشگاه کتاب روبرو شویم، همین کتاب های خطی را عرضه می کردند؛ اما بعد از اینکه امکان تکثیر کتاب در اثر ماشین چاپ فراهم شد، ما با یک پدیده جدید به نام نشر روبرو شدیم و شغل جدیدی به نام ناشر پدیدار شد.

مدیر انتشارات کتاب آمه توضیح داد: فراوری کتاب و دستگاه چاپ، ارزش اضافه نموده ای ایجاد کرد و این نکته به وجود آمد که منفعت بین مؤلف، پدیدآورنده و نویسندگان چگونه باید تقسیم گردد. از این مرحله به بعد نویسندگی تبدیل به محل درآمد و شغل شد و شاید تنظیم مناسبات حقوقی بین این بخش های مختلف اعم از کتاب فروشان، ناشران، توزیع نمایندگان و نویسندگان، زمینه مالکیت حقوق فکری را فراهم آورد.

نایب رئیس اول اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران گفت: چند سال بعد از اختراع ماشین چاپ در جمهوری ونیز که سرزمین دموکراتیکی محسوب می شد، ناشران و نویسندگان دیگر کشورها به دلیل فشار حکومت ها محل کار و فعالیتشان را ونیز قرار دادند. می توان گفت اولین نهاد فراوری کتاب در عصر مدرن جمهوری ونیز بود. کتاب هایی که آنجا منتشر می شد، باید به سرتاسر اروپا می رسید.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه ماشین چاپ به صورت تجاری در اروپا به کار رفت، بسیاری از مقررات در اثر این اتفاق در اروپا وضع شد و این الگویی برای ملت ها و کشورهای دیگر بود. اروپایی ها متوجه شدند این، کسب و کاری متفاوت است. لذا برای کتاب فروشی ها یک تفاوت قائل شدند و گفتند نباید به کتابفروش به مثابه بنگاه مالی نگاه کرد، بلکه این کسب و کار صندلی ویژه اجتماعی دارد و مجرای تنفسی جامعه محسوب می گردد. جایی که کتاب فروشی باشد، آمار تخلف، جرم و جنایت کمتر و جامعه لطیف تر و از همبستگی بیشتری برخوردار است.

آموزگار گفت: این قضیه منجر به تثبیت قیمت کتاب شد. در اقتصادهای عظیم مثل آمریکا قیمت کتاب ثابت نیست. در اواخر دهه شصت میلادی، انگلیس هم از این قانون تبعیت نکرد و سیاست نشر آمریکا را پی گرفت، اما بنا بر اعلام آمار توسط اتحادیه کتابفروشان بریتانیا ظرف 10 سال 1000 کتابفروشی بسته شد. اهمیت این قضیه آنجا روشن می گردد که زمانی اسکاتلند می خواست استقلال پیدا کند، یکی از شروط استقلال طلب ها، برگرداندن قیمت ثابت کتاب بود.

مهمان برنامه زنده دنیای کتاب قم در بخش های پایانی برنامه یادآور شد: اگر بخواهیم از شرایط نشر در کشور یک آنالیز داشته باشیم، قاعدتاً باید به عواملی که نقش معین نماینده دارند، بپردازیم. در وهله اول شرایط نشر در قبل و بعد از انقلاب را باید مقایسه کنیم. قبل از انقلاب تنها دخالت جدی که دولت در نشر داشت، بحث سانسور و ممیزی بود. دولت در اقتصاد نشر دخالت نداشت و اواخر دهه 30 با نسل جدیدی از ناشران کتاب فروش روبرویم.

مدیر انتشارات کتاب آمه اضافه نمود: بعد از انقلاب با موضوعی روبرو شدیم که شاید برخاسته از این است که مسئولان، اهل قلم و کتاب بودند و به سبب علاقه مندیشان می خواستند این حوزه را حمایت نمایند تا پیشرفت کند؛، اما همین عامل باعث دخالت های مؤثر شد که مهم ترین بحث آن بحث یارانه ها بود. این موضوع به نشر آسیب زد؛ مخصوصاً نوع مصرف یارانه. مثلاً به جای اینکه این یارانه به افراد داده گردد، بهتر بود به زیرساخت ها اختصاص پیدا می کرد.