دلّا، تورّه، مارکانتونیو - مجله 10 از 10

نویسنده: Martha Teach Gnudi

مترجم: سیاوش مطلع

[mārkantonio dellā torre]

Marcantonio Della Torre

(ت. ورونا، ایتالیا، 860/ 1481؛ و. ریوا، ایتالیا 890/ 1511)، پزشکی، کالبدشناسی.

مارکانتونیو دلّاتورّه مدرک دکتری در فلسفه را در دهم دی ماه 876 و دکتری در پزشکی را در بیست و دوّم بهمن ماه 879 از دانشگاه پادوئا، که پدرش جیرولامو استاد پزشکی آنجا بود، دریافت نمود. او، که بلافاصله به سمت مدرّس عمومی در پزشکی و بعداً استاد نظریه پزشکی منصوب شد، تا سال 889 به تدریس در پادوئا ادامه داد، و پس از آن به اسم استاد کالبدشناسی به دانشگاه پاویا منتقل شد. طی سال بعد دوران زندگی علمی نوید بخش دلّاتورّه به سبب طاعونی که در ناحیه دریاچه گاردا در ریوا شیوع یافت دچار انقطاع شد، و مرگ زودرس وی در سی سالگی به صورت سوکنامه های انسان محبت آمیز متعدد، از جمله با شعری از هموطن نامدار وی، جیرولامو فراکاستورو، اعلام شد.

از آثار پزشکی دلاتورّه اطلاع چندانی در دست نیست، زیرا به نظر نمی رسد که دست نوشته یا آثار منتشر شده ای از وی به جای مانده باشد. با این حال نام وی زنده مانده است، زیرا چنین تصور شده است که وی با لئوناردو داوینچی در تهیه رساله ای در کالبدشناسی همکاری داشته است. داستان این همکاری که به اسم یک حقیقت مسلّم به وسیله تعداد زیادی از نویسندگان بعدی تکرار شده، اصولاً از عبارتی مندرج در چاپ دوم کتاب Lives (زندگیها، 1568)، تألیف وازاری سرچشمه می گیرد؛ این عبارت زمانی به کتاب افزوده شد که وازاری وارث لئوناردو-یعنی فرانچسکو ملتسی-را دیدار نموده و دستنویسهائی را که در اختیار وی قرار داشت دیده بود. پس موضوع آشنایی یا دوستی این دو نفر بر منبع مطمئن و قابل اعتمادی راسخ است،(1) لیکن همکاری فرضی آنها، یا تأثیر مارکانتوانیو در لئوناردو، از چندین نظر مورد تردید است. اول از همه آن که مدّت معاشرت آنها قاعدتاً بایستی خیلی کوتاه، و بین زمانی که مارکانتونیو در 889 به پاویا منتقل شد تا موقعی که در 890 درگذشت، محدود بوده باشد. در آن زمان سنّ لئوناردو تقریباً دو برابر سنّ مارکانتونیو بود، و علاقه وی به کالبدشناسی از مدتها پیش، یعنی از 868 موقعی که مارکانتونیو هفت ساله بود، برانگیخته شده بود. کالبدشکافیهای لئوناردو در فلورانس از 882 شروع شد و کتاب درسی کالبدشناسی را که امید داشت آن را منتشر سازد مدتها قبل از آن که توانسته باشد این جوان را دیدار نماید نوشته بود. در حقیقت، در حول و حوش زمانی که امکان دیدار این دو تن وجود داشته قسمت اعظم کار کالبدشناختی لئوناردو قبلاً صورت پذیرفته بود. در 887 وی نتایج کالبدشکافیهائی را که در فلورانس انجام داده بود ثبت و تنظیم می کرد، و در 889 نوشت که امیدوارم در این زمستان سال 889 تمام این کالبدشناسی را تکمیل نمایم.(2) همچنین، در سبک نگارش کتاب مزبور در این زمان تغییری دیده نشده که بتوان آن را به تأثیر مارکانتونیو در کار لئوناردو نسبت داد.(3)

این که این دو نفر به سبب علاقه مشترکشان به کالبدشناسی می توانسته اند به یکدیگر علاقه مند باشند امری واضح است. با این حال مارکانتونیو پیرو سبک قدیمی و از هواداران سنّت جالینوسی و مخالف کالبدشناسی نو موندینو دِلوتسی بود، در صورتی که لئوناردو از قید و بند حکمت مدرسی آزاد بود، و تحقیقات کالبدشناختی وی عمدتاً از حسّ کنجکاوی کلّی وی درباره کارهای طبیعت سرچشمه می گرفت. ازاین رو دیدار و دوستى لئوناردو داوینچی و مارکانتونیو دلّاتورّه بسیار محتمل به نظر می رسد، لیکن ترتیب زمانی کارهای کالبدشناختی لئوناردو و وجود اختلاف در نگرش، تربیت و خلق و خوی آنان دلیلی است علیه این که آن دو توانسته باشند برای تهیه رساله ای در زمینه کالبدشناسی همکاری فعال با یکدیگر داشته باشند.

کتابشناسی

اشاره هائی که نویسندگان سده شانزدهم به دلّاتورّه نموده اند مشتملند بر In obitu M. Antonii Turiani veronesis ، از جیرولامو فراکاستورو، در Opera omnia (ونیز، 1584)، 199-200؛ و Delle vite de pitu eccellenti pittori scultori et architetti، از جورجو وازاری، چاپ دوم، بخش یکم، 3 (فلورانس، 1568)، 7.

دیگر منابعی که به آنالیز آثار کالبدشناختی لئوناردو و همکاری احتمالی او با دلّاتورّ پرداخته اند عبارتند از I manoscritti di Leonardo da Vinci، از جرولامو کالوی (بولونیا، 1925)؛ The Drawings of Leonardo da Vinci in the Collection of Her Majesty the Queen at Windsor Castle، از کِنِت کلارک، چاپ دوم، با همکاری کارلو پدرتّی (لندن، 1968-1969)؛ Leonardo da Vinci . An Account of his Development as an Artist، از همو (نیویورک و کیمبریج، 1939)، 161؛ Frammenti vinciani. I. Intorno a Marco Atntonio della Torre anatomico Veronese del XVI secolo ed all epoca del suo incontro con Leonardo da Vinci a Pavia از ب. دِ تونی، در ARIV، 54 (ونیز، 1895-1896)، 190-203؛ Leonardo da Vincis Influence on Renaissance Anatomy، از کِنِت د. کیل، در MH، 8 (1964)، 360-370؛ Leonardo da Vinci on the Human Body. The Anatomical, Physiological, and Embryological Drawings. With Translations, Emendations, and a Biographical Introduction، ویراسته د. اومالی و ج. ب. دِ م. ساندرز (نیویورک، 1952)، 24-25، 31-35؛ Leonardo da Vinci, il Duomo, il Castello, e lUniversità di Pavia، از ادموندو سولمی، در Scritti vinciani (فلورانس، 1924)، 6.

پی نوشت ها:

1- لئوناردو در Codex Atlanticus، برگ 20 پشت، 6، به تاریخ حدود 1508-1509، به مارکانتونیو نامی اشاره می نماید؛ و در Windsor 19102 (c، سوم، 8). به تاریخ حدود 1510-1512اشاره می نماید که کتابی درباره آب برای آقای مارکو آنتونیو نوشته است. باری، نام مارکو آنتونیو نامی بود بسیار رایج و فوق العاده بعید است که منظور از آن دلّاتورّه بوده باشد.

2- در عبارت زمستان سال 1510، لئوناردو شاید از شیوه مرسوم توسکانی، یعنی 1510-1511، پیروی نموده باشد، زیرا سال فلورانسی از 25 مارس شروع می شد.

3- The Drawings of Leonardo da Vinci in the Collection of Her Majesty the Queen at Windsor Castle, Cecond Edition Revised with the Assistace of Carlo Pedretti (نقاشیهای لئوناردو داوینچی در مجموعه علیاحضرت ملکه در کاخ وینزر، چاپ دوم تنو نظر شده با دستیاری کارلو پدر تّی)، از کِنِت کلارک، یکم، ضمیمه C ، پژوهشهای کالبدشناختی (لندن، 1968-1969)، چهل و هفت.

منبع مقاله :

گیلیپسی، چارلز کولستون، (1387) زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام ... [و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول

منبع: راسخون