چرا مقدار بارندگی در شهر های مختلف کشورمان با یکدیگر فرق دارد؟ - مجله 10 از 10

خبرنگاران | سرویس علوم - چرا مقدار بارندگی در شهرهای کشور با هم فرق دارد؟ این تفاوت بیشتر به خاطر تاثیر عوامل طبیعی است که بر مقدار بارش باران تاثیر گذار هستند. علاوه بر عوامل طبیعی، فعالیت های انسانی نیز جزو عوامل غیرطبیعی هستند که بر میزان دما و بارش تاثیر گذارند. در ادامه با عوامل طبیعی و علمی تاثیرگذار بر میزان بارندگی آشنا می شوید.

عوامل محلی؛ عوامل تغییر ناپذیری که آب و هوا را کنترل می نمایند

1) ناهمواری ها

فلات ها ساختار ناهمواری به ایران داده اند. فلات ایران، فلات آناتولی در شمال غربی را به فلات پامیر در شمال شرقی متصل می نماید. بالاترین نقطه فلات ایران، قله دماوند با ارتفاع 5671 متر و کمترین آن دشت لوت با ارتفاع 56 متر است.

تاثیر ناهمواری ها بر مقدار بارندگی

الف) مشخص پراکندگی بارش: فلات ها مانند یک سد در مقابل عبور ابر ها عمل می نمایند و باعث پراکندگی عناصر بارش و ایجاد تفاوت در مقدار بارندگی در شهر های مختلف می شوند.

ب) مشخص نوع آب و هوا: به دلیل ارتفاعات زیاد در کاهش دما تاثیر دارند.

2) موقعیت جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی (عرض و طول جغرافیایی) هر کشور بر روی کرۀ زمین مشخص نمایندۀ نوع آب و هوا و پراکندگی بارش است. مثلا ایران با وسعتی معادل 1648195 کیلومتر در کمربند خشک دنیا قرار گرفته است و سالانه 860 میلی متر بارندگی دارد. در مناطق جنوبی و شرقی، برخلاف مناطق شمالی و غربی؛ بارندگی کم است، وقوع بارش با تأخیر صورت می گیرد، نوسانات بارش زیاد است، بارش ها بیشتر به صورت رگباری در زمان کوتاهی از سال می بارد.

چه عواملی باعث کاهش بارندگی شده اند:

الف) آلودگی هوا و دود های شیمیایی: دانشمندان معتقدند دود ناشی از سوختن درختان و گیاهان به هنگام آتش سوزی، به طور طبیعی از خاموش شدن آتش توسط باران جلوگیری می نماید.

ب) افزایش گاز های گلخانه ای و دمای کره زمین: گرما و حرارت بیش از حد زمین که به علت افزایش جمعیت و استفاده از انرژی بوجود آمده باعث شده تا در صورت تشکیل برف، قبل از رسیدن به سطح زمین به باران تبدیل گردد.

ج) آلاینده های ناشی از نیروگاه ها، کارخانه ها و پالایشگاه ها: قطرات کوچک بخار آب به علت وجود آلاینده ها، قابلیت تشکیل قطرات بزرگتر را ندارند. بخار آب نقش مهمی در عملکرد چرخه آب در طبیعت دارد.

عوامل خارجی نیز بر مقدار بارندگی تاثیرگذارند

علاوه بر عوامل محلی، عوامل دیگری بر بارش های جوی تاثیر دارند که در ایران موجود نیستند و از کشور های دیگر وارد می شوند که عوامل خارجی نام دارند. مانند:

1) فرابار سیبری: در فصل پاییز هوای سرد و خشک سیبری پس از عبور از دریای خزر (کاسپین)؛ باعث بارندگی در سواحل شمالی ایران می گردد. بارش در منطقه انزلی از دیگر مناطق بیشتر است.

2) باد های موسمی: باد های موسمی همان باد های فصلی اقیانوس هند هستند. این باد ها در فصل تابستان هوای گرم و مرطوب حاره ای را ایجاد می نمایند.

3) بیابان های عربستان و شمال آفریقا: در تابستان به سبب استقرار پرفشار جنب حاره ای آزور، آسمان ایران بدون ابر است، که در نتیجه باعث گرمایش سطح زمین می گردد.

4) باد های غربی: در زمستان این باد ها با موج های کوتاه و بلند باعث سردی هوا می شوند.

5) رود باد جنب حاره ای: رود باد جنب حاره ای در تابستان بر ایران و در زمستان بر بحرین مستقر می گردد و باعث ایجاد شرایط جوی پایدار می گردد.

6) پر فشار جنب حاره ای: بر اثر فرونشینی مداوم هوا در جنوب و زیر رودباد جنب حاره ای در فصل تابستان، پر فشارجنب حاره ای تشکیل می گردد و به صورت زبانه ای ازمدیترانه بر روی ایران کشیده می گردد.