واگن مترو؛ از توان ساخت داخلی تا خرید خارجی - مجله 10 از 10

به گزارش خبرنگار مالی خبرنگاران، کمی پس از این اتفاق شماری از کنندگان مجلس شورای اسلامی ضمن انتقاد شدید از شهرداری تهران نسبت به عقد قرارداد با کشورهای دیگر برای تامین واگن مترو با وجود توانمندی های داخلی از طرح پرسش مجلس از شهردار پایتخت خبر دادند.

در سال های اخیر چینی ها تقریبا یک پای ثابت در مقوله تامین تجهیزات و ادوات ریلی ایران به خصوص نوع زیرزمینی آن یعنی مترو بوده اند. چه آن که سال 87 با برگزاری مناقصه ای محدود ساخت 315 واگن مترو به یک شرکت چینی واگذار شد.

حدود سه سال بعد یعنی مردادماه سال 90 و پیش از آن که محمد رویانیان، رئیس وقت ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت از دیگر سمت خود یعنی مدیرعاملی شرکت مادر تخصصی حمل ونقل ریلی کشور استعفا دهد خبر از آغاز ساخت 315 واگن مترو تبریز، اصفهان و شیراز داد.

وی در این باره گفته بود: عملیات ساخت 315 واگن تبریز، اصفهان و شیراز از هفته گذشته (هفته دوم مرداد) آغاز شده و با باز شدن ال سی این قرارداد پول آن نیز به چین رسیده است.

وی افزود: بر اساس این قرارداد کنسرسیومی متشکل از شرکت های داخلی و چینی این واگن ها را می سازند و تا سرانجام قرارداد حدود 60 درصد واگن های مترو بومی سازی می گردد.

ماجرای واگذاری ساخت واگن های مترو سه کلانشهر اصفهان، شیراز و تبریز به نیمه های سال 87 با می گردد که شرکت مادر تخصصی حمل ونقل ریلی کشور پس از برگزاری مناقصه ای محدود (در سال 86) شرکت SRC چین را برنده آن اعلام کرد.

پس از آن نیز با وجود توانمندی واگن سازان داخلی طی قراردادی ساخت 315 واگن به این شرکت چینی که به اذعان بسیاری از کارشناسان و دست اندرکاران صنعت ریلی در این حوزه گمنام بود، واگذار شد. در آن زمان نیز بسیاری از کارشناسان نسبت به توانایی ساخت این واگن های توسط شرکت چینی تردید داشتند.

دلیل واگذاری ساخت واگن به چینی ها

به هر حال یازده ماه و چند روز پس از اظهارات مدیرعامل وقت ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت کشور، معاون توسعه حمل ونقل این ستاد جزئیات تازه ای از قرارداد ساخت 315 واگن توسط چینی ها را اعلام کرد.

امیر جعفرپور در این باره گفته بود: در تامین ناوگان درون شهری نیاز ما 3 برابر این مقدار است، وقتی صحبتی از تامین واگن است تا زمانی که به دست مشتری برسد چهار تا پنج سال زمان می برد. بنابراین به واگن سازان داخلی سفارشات را دادیم و آنها متعهد به اقداماتی شدند و پول هایی را هم گرفتند اما نتوانستند تعهدات را در زمانبندی عمل کنند.

وی گفت: با توجه به این که نیاز ما چند برابر ظرفیت داخلی است قسمتی از نیاز را به خارج از کشور بردند. یک عقبه نسبتا نامنطبق با شرایط مد نظر برای توسعه جدی ساخت واگن بود، ضمن آن که ساختاری که بعدا در شرکت هایی از گذشته بود درباره مطالبات و بدهکاری ها (ماند واگن پارس) باعث شد نتوانند به تعهدات خود عمل کنند.وقتی ریل ساخته می گردد باید تجهیزات آن به موقع تامین می گردد. زمانی که داخلی ها نتوانستند نیاز از خارج تامین شد تا ظرفیت های داخلی فعال گردد.

وی با تاکید بر این که صنعت ریلی نیازمند سرمایه گذاری است و لازم بود برای تیراژ بالا حمایت سرمایه گذاری از سوی دولت از محل منابع صندوق توسعه ملی صورت می گرفت، اظهار کرد: این امکان برای واگن سازان ایجاد نشد تا بتوانند با اولویت بالا این کار را انجام دهند.

اما بخش جالب سخنان معاون توسعه حمل ونقل ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت آنجایی بود که به دلیل اصلی عقد قرارداد ساخت 315 واگن مترو با چینی ها اشاره کرد؛ واقعیت این است که پول خیلی زیادی از فروش نفت به چینی ها داشتیم و چینی ها واگذاری این پول به صورت نقدی را ممکن نمی دانستند.آنها پرداخت این پول را به خرید تجهیزات حتی به قیمت های ببیش از قیمت های منطقه ای منوط کرده بودند. بنابراین یکی از دلایل اصلی خرید 315 واگن بتوانیم پولمان را برگردانیم چون آنجا بلوکه شده است و سود آن را هم چینی ها مصرف می کنند.

این در حالی بود که رویانیان، رئیس وقت ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت مرداد 2 سال پیش از گشایش ال سی قرارداد ساخت 315 واگن مترو خبر داده و گفته بود پول این قرارداد به چین رسیده است.

سئوال کنندگان از شهردار تهران

به گزارش خبرنگاران، در حالی بیش از 5 سال از واگذاری ساخت 315 واگن مترو به شرکت SRC چین و حواشی بسیار آن توسط شرکت مادرتخصصی حمل ونقل ریلی کشور می گذرد که یکی از کنندگان مجلس از سئوال کمیسیون اصل 90 مجلس از قالیباف، شهردار تهران در خصوص دلیل خرید واگن های چینی خبر داد.

محمد علی پورمختار رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس به خبرنگاران گفت: کننده مردم اراک از شهردار تهران به دلیل خرید واگن های مترو از کشور چین به کمیسیون اصل 90 شکایت کرده است که ما هم طی نامه ای از شهردار سوال کردیم که علت این موضوع چه بوده است.

وی ادامه داد: با وجود اینکه شرکت واگن پارس در کشور وجود دارد و ظرفیت خوبی هم برای تولید واگن های مترو دارد و با توجه به تولیدات داخل لازمه اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی است لذا لزومی به خرید و ارائه سفارش از شرکت چینی نبود.

رئیس کمیسیون اصل 90 اظهار داشت: این سوال روز گذشته برای شهردار تهران ارسال شد و وی یک ماه فرصت دارد تا پاسخ خود را برای کمیسیون اصل 90 ارسال کند.

خرید واگن از چین در راستای منافع عمومی است

این در حالی بود که رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران با تأکید بر باید از ظرفیت های داخلی برای تولید واگن استفاده کنیم گفت: مباحث مربوط به خرید واگن مترو از چین در راستای منافع عمومی و ملی کشور بوده است.

احمد دنیامالی در واکنش به اظهارات یکی از کنندگان مجلس درباره طرح سؤال از شهردار تهران در خصوص خرید واگن مترو چینی اظهار کرد: خرید واگن مترو در قالب یک مبحث قرارداد مالی بین کشور چین و ایران است و این قرارداد شرایطی دارد که بخشی از آن تأمین تجهیزات است.

وی شرح داد: به هر حال امکانات مالی که چین در اختیار ایران قرار می دهد به طور طبیعی یک سری شرایطی دارد که بخش عمده و قابل توجه آن فروش تجهیزات است. در موضوع واگن نیز این گونه نیست که شهرداری تهران بیاید یک قرارداد گلوبال امضا کرده و تعدادی واگن را به ایران وارد کند. شکل کار متفاوت است و اطلاعات ریزی دارد که اگر دوستان این اطلاعات را ملاحظه کنند به این مسئله واقف می شوند که موضوع در حد این که خریدی اتفاق بیفتد، نیست.

رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران شرح داد: تأمین واگن پروسه ساخت و تکمیلی دارد و به همین سادگی نیست که ما برویم قرارداد ببندیم چون پول آن را چینی ها می پردازند الزاماً از آنها یک سری واگن های آماده بخریم. البته در این قرارداد یک سری واگن هایی می تواند به صورت CKD (قطعات منفصله) به ایران آمده مونتاژ گردد.

دنیامالی اشتغال و انتقال تکنولوژی برای گردش مالی این منابع در داخل را یکی از بحث های اصلی شهرداری است، گفت: ضوابط و مقررات مصوب مجلس و اعتقاداتی که در وزارتخانه ها و شهرداری تهران است مبتنی بر این نکته است که باید از ظرفیت های داخلی برای تولید واگن استفاده کنیم.

به گزارش خبرنگاران، در سال های اخیر شرایط مالی کشور به گونه ای بوده که امکان نقل و انتقال دلارهای نفتی به ایران با موانع بسیاری روبرو بوده است. این مسئله نیز بخشی از برنامه های توسعه ای کشور در حوزه عمرانی و زیرساخت ها را تحت تاثیر قرار داده و در پاره ای مواقع شماری از پروژه ها کند یا متوقف شده اند. مسئولان دولت قبل حل این مشکل را در خرید تجهیزات و ادوات ریلی دیدند، موضوعی که اگر عملیاتی نمی شد امروز شاهد راه اندازی برخی خطوط ریلی چند کلانشهر کشور نبودیم.

به هر حال به نظر می رسد تا زمانیکه وضعیت کشور به لحاظ تحریم های بین المللی آرام نگردد، چاره ای جز خرید تجهیزات و اداوات ریلی و امثال آن نمی ماند. البته به شرطی که قانون حداکثر استفاده از توان ملی رعایت شده و به قول دنیامالی رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران، خرید واگن مترو در قالب یک مبحث قرارداد مالی بین کشور چین و ایران است و این قرارداد شرایطی دارد که بخشی از آن تأمین تجهیزات است.