نویسنده که منتقد نیست اما... - مجله 10 از 10

این داستان نویس در گفت وگو با خبرنگاران، درباره کارکرد ادبیات در نقد وضعیت جامعه، اظهار کرد: اصولاً ادبیات و هنر نقش تاثیری گذاری در بیان مسائل، سختی ها و شادی ها دارند؛ در مجموع با توجه به ارتباط مستقیمی که با انسان، زندگی و مسائل عاطفی او دارند، نقش تأثیرگذاری دارند. نویسندگان و هنرمندان بدون این که بخواهند قضاوتی درباره جامعه بنمایند، سعی می نمایند موجودات و هستی را نمایش دهند.

او اضافه نمود: بالطبع نویسندگان می توانند مسائلی را بگویند که جنبه انتقادآمیز هم داشته باشد. هرچند که نویسنده ها مثل روزنامه نگارها و سخنورها انتقاد مستقیم نمی نمایند اما بیان مسائل و کاستی ها می تواند جنبه نقد هم داشته باشد.

حسن بیگی در پاسخ به سوالی درباره محدودیت های موجود در راستا این نقد نیز گفت: محدودیت ها بالطبع وجود دارند. اگر در جامعه شرایط آزادی وجود نداشته باشد و تنگناهای سیاسی وجود داشته باشد و هنرمندان نتوانند دیدگاه های خود را بیان نمایند، این تنگناها وجود دارند. از گذشته هم بوده اند. در واقع قوانینی در قالب ممیزی، نظارت قبل و حتی بعد از چاپ ایجاد نموده اند که موانعی است برای طرح دیدگاه نویسنده در آثار ادبی او. وارد کم و کیف آن نمی شویم اما به عنوان یک نویسنده می توانم بگویم که این محدودیت ها بد است، چرا که بایستی هنرمند آن قدر آزادی قلم و بیان داشته باشد که از این منظر بتواند کاستی ها را بگوید و جامعه را نقد کند. اما این محدودیت ها به خصوص در بحث مسائل سیاسی وجود دارد.

نویسنده کتاب های اشکانه و ریشه در اعماق با بیان این که درک نویسنده از شرایط جامعه ای که دارد در آن زندگی می نماید، خیلی مؤثر است، اظهار کرد: اگر نویسنده ای از بطن جامعه و حوادث آن نباشد، قطعاً در بیان دغدغه های مردم و حتی خلق آثار در این موضوعات دچار مشکل می گردد. ما فرض را بر این می گیریم که یک نویسنده در بطن جامعه و مسائل مردم است و در این باره دغدغه مند، دردمند و منتقد است و می خواهد در آثارش این ها را مطرح کند.

او سپس گفت که نویسنده ها باید آگاهانه و با یک بینش خاص در جامعه حضور داشته باشند و با نگاه تیزبین شان این آثار را خلق نمایند.

حسن بیگی همچنین درباره تأثیر ادبیات در نقد جامعه در طول تاریخ، بیان نمود: تاریخ ادبیات داستانی در کشور ما تاریخ بلند و گسترده ای است. قطعاً در این صد سال اخیر ادبیات در کنش ها و واکنش ها و حوادث اجتماعی و فرهنگی در جامعه مان نقش مؤثری داشته که زنده ترین و بهترین نمونه آن نقش ادبیات در دوران مشروطه است.

او با اشاره به این که شاعران، نویسندگان و روزنامه نگاران بزرگی بوده اند که در دوره مشروطه بیشترین تأثیر را در اطلاع رسانی داشته اند، گفت: این جنبش فرهنگی هنری بود که به جنبش سیاسی یاری کرد و بسیار هم تأثیرگذار بود. این اتفاق در دوران پهلوی در یک سکوت و رسوخ عجیب بود و در اختناق قرار گرفته بود که نمی توانست نقش سیاسی و اجتماعی خود را نشان دهد. اما بعد از انقلاب ما مجدداً دیدیم که خصوصاً ادبیات داستانی و شعر، فعالیتش را از آن حالت بیرون آورد و با فعالیت در حوزه انقلاب و خصوصاً جنگ نقش تأثیرگذاری داشت. اگر آیندگان می خواهند درباره جنگ قضاوت درستی داشته باشند یکی از جاهایی که می توانند به آن مراجعه نمایند، ادبیات است.