رییس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی به مهر گفترونمایی از مجموعه کشور ها در آیینه فرهنگ ، پژوهش و دیپلماسی فرهنگی - مجله 10 از 10

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یکی از مراکز حوزه دیپلماسی فرهنگی ایران است که توانسته با ارائه طرح تاپ نقش مهمی در ترجمه و انتشار آثار ایرانی به سایر زبان های زنده دنیا ایفا نماید. این سازمان همچنین کتاب هایی را نیز درباره فرهنگ دیگر کشور ها به زبان فارسی منتشر می نماید. با توجه به شروع هفته و روز پژوهش گفت وگویی با ابوالحسن خلج منفرد، رئیس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی این سازمان داشته ایم.

وی در پاسخ به این سوال که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در حوزه بین المللی به دنبال چه موضوعاتی در حوزه پژوهش است؟ گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یک سازمان دانش بنیان است. هم سرمایه اصلی و هم جوهره اصلی این سازمان، علم و دانش است؛ بنابراین مدیریت سازمان و بدنه کارشناسی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به موضوع پژوهش، دانش و مطالعات توجه جدی دارد. از سوی دیگر اگر ما می خواهیم اثرگذاری بیشتری در خارج از کشور داشته باشیم، باید اقداماتمان مبتنی بر علم و دانش و اندیشه باشد و احتیاج به شناخت عمیق از محیط فرهنگی کارمان داریم که این امر مستلزم رصد و پایش دقیق و دریافت گزارش های تحلیلی فرهنگی از کشور ها و مخاطبین ما در خارج از کشور است.

وی اضافه کرد: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی متولی روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه بین الملل است. این سازمان برای ساماندهی روابط فرهنگی ایران با کشور های مختلف دنیا در دو محور کلی به مطالعه، پژوهش و رصد و پایش محیط فرهنگی در خارج از کشور می پردازد. محور اول این است که ما احتیاج داریم محیط کاری مان را بشناسیم؛ در واقع در هر کشوری که خواستار اجرای فعالیت های فرهنگی هستیم، مقدمه کار این است که محیط کارمان را مورد مطالعه قرار دهیم و از شرایط فرهنگی آن کشور و مخاطبین خود در آنجا آگاهی داشته باشیم.

خلج منفرد ادامه داد: بنابراین محور نخست، پژوهش و مطالعه جامعه و فرهنگ کشور های مختلف است که به دو صورت مجزا صورت می گیرد. رایزنان فرهنگی ایران در محل مأموریت خود، پدیده های فرهنگی و هنری، آداب و رسوم جوامع مختلف و ذائقه های مخاطبان را مطالعه و رصد می نمایند و برای مرکز مطالعات سازمان ارسال می نمایند. محور دوم محیط شناسی در نمایندگی های فرهنگی کشورمان انجام طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی در موضوعاتی خاص است که که اهمیت بسیاری دارد. به طور قطع، تا شناخت درستی از مخاطب نباشد و تا درکی واقع بینانه ای از تحولات در حوزه بین المللی و فرهنگی نداشته باشیم، امر سیاست گذاری و برنامه ریزی امری ناقص خواهد بود.

رئیس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بخش دیگری از این مصاحبه بر ضرورت رصد فرهنگی کشور مقصد توسط رایزنان اشاره نمود: با رصد و پایش محیطی و مطالعات و پژوهش های فرهنگی که رایزنان انجام می دهند، این موضوع روشن می گردد که ما در چه محیط فرهنگی و جغرافیایی کار می کنیم و اینکه با چه مخاطبانی سر و کار داریم. آنگاه ستاد سازمان و مرکز مطالعات، برنامه ریزی هایی را متناسب با آن محیط و مخاطبان انجام خواهد داد.

روابط فرهنگی امری دو جانبه است

خلج منفرد در بخش دیگری از این مصاحبه به وظایف رایزنان فرهنگی ایران در سایر کشور ها اشاره نمود: ما در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اعتقاد داریم که روابط فرهنگی یک امر دو جانبه است نه یک طرفه. نمایندگان فرهنگی کشورمان در خارج از کشور موظفند که مشاهدات و گزارش های خود را از تجربیات خوب و موفقیت های برجسته کشور ها در حوزه های گوناگون علمی، فرهنگی، هنری و ادبی به ستادسازمان ارائه دهند. براین اساس مرکز مطالعات نیز در چارچوب اهداف و سیاست های کلی خود، موظف است این تجربیات و میراث بشری را در حوزه بین الملل گردآوری کند تا برای استفاده مراجع فکری و فرهنگی و بدنه علمی کشور، چون دانشگاه ها، منعکس کند. این مهم باعث می گردد که نه تنها از سایر کشور ها بی اطلاع نباشیم، بلکه از تجربیات به روز و کارآمد و موفقیت های برجسته فکری و فرهنگی سایر کشور ها هم استفاده کنیم.

رئیس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: از جانب دیگر این سازمان در حوزه بین الملل به دنبال معرفی مزیت های فرهنگی، دینی و فکری ایران است تا به وسیله آن به تعمیق و استحکام روابط بین ایران و سایر کشور ها دست یابیم. این مزیت ها شامل زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و تمدن ایرانی و مطالعات آن در حوزه بین الملل، فرهنگ و تمدن اسلامی و مطالعات آن به طور عام و معارف شیعی و اهل بیت (ع) و اندیشه های انقلاب اسلامی ایران به طور خاص است. رایزنان ما در این موضوعات تحقیق و پژوهش می نمایند و ابتدا، این ظرفیت ها را در کشور های مختلف مورد مطالعه قرار می دهند و شرایط کشور ها را در این زمینه ها می سنجند و سپس در مرحله بعدی متناسب با شناختی که در حوزه بین الملل پیدا می نمایند، برای معرفی هر چه بهتر این مزیت ها با روش های مختلف همچون چاپ کتاب، مجله، بولتن، برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی اقدام می نمایند.

برنامه های سازمان برای هفته پژوهش سال 99

خلج منفرد همچنین درباره برنامه های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای هفته پژوهش امسال اشاره نمود: به مناسبت هفته پژوهش، همه ساله مراسمی از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار و از عملکرد پژوهشی رایزنان فرهنگی کشورمان و نیز کارشناسان سازمان در ستاد تقدیر و تجلیل می گردد؛ این مهم جز برنامه های مصوب این سازمان است و با هدف تشویق و حمایت از پژوهشگرانی که در زمینه پژوهش و تألیف فعالیت داشتند برگزار می گردد.

وی اضافه کرد: به طور کلی هفته پژوهش فرصتی مغتنم برای معرفی و تبادل تجربیات علمی نخبگان است که این بحث را در نظام سیاستگذاری و برنامه ریزی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تقویت نموده ایم. طبق این عملکرد، مرکز مطالعات بین المللی و روابط فرهنگی از ابتدای سال 99 با استفاده از مجموعه ای از کارشناسان به آنالیز فعالیت های پژوهشی در صف و ستاد پرداخته است.

این مقام مسئول در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی درباره خروجی این پژوهش ها نیز اشاره نمود: درباره خروجی پژوهش ها نیز، به ویژه پژوهش هایی که از سوی رایزنان فرهنگی کشورمان تهیه و ارسال می گردد، پس از تصویب در شورای علمی این مرکز در صورتی که پژوهش های اجرا شده دارای ساختار علمی مناسب و قابلیت انتشار را داشته باشند به صورت کتاب به چاپ می رسد.

خلج منفرد درباره پژوهش های امسال سازمان نیز چنین شرح داد: امسال فراوریات صف و ستاد سازمان در قالب های مختلف منتشر شده است، در مرکز مطالعات اولاً در ادامه انتشار مجموعه هایی تحت عنوان جامعه و فرهنگ کشورها که از سال های گذشته برای استفاده در دانشگاه ها، دستگاه های فرهنگی و مراکز علمی و پژوهشی منتشر می شده، امسال چهار کتاب جدید تحت عنوان جامعه و فرهنگ کشورها شامل ویژگی های فرهنگی و اجتماعی کشور ها منتشر نموده ایم که در این مراسم رونمایی می شوند. این کتاب ها در مورد جامعه و فرهنگ کشور های ایتالیا، زیمبابوه، آفریقای جنوبی و سنگال است که در مراسم هفته پژوهش رونمایی خواهند شد.

وی ادامه داد: همچنین برای نخستین بار، فهرست منشورات، فراوریات و آثار فرهنگی، پژوهشی و مطالعاتی رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور با همکاری مرکز مطالعات بین المللی و روابط فرهنگی تهیه شده است. بر این اساس، فهرستی از فراوریات و آثار نمایندگی های فرهنگی از آذرماه سال 98 تا آذرماه امسال را در قالب مجموعه ای در 5 سرفصل مجزا شامل کتاب ها، گزارش های تحلیلی، فهرست مقالات، گزارش های فرهنگی و نشریات، بولتن ها و منشوراتی که رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور منتشر نموده اند، تهیه و به صورت الکترونیکی منتشر خواهیم کرد. در نهایت، در این مجموعه فهرست حدود هزار عنوان از آثار و فراوریات فرهنگی نمایندگی های فرهنگی در سه منطقه جغرافیایی (اروپا - آمریکا، آسیا - اقیانوسیه و آفریقا - عربی) توسط کارشناسان مرکز مطالعات گردآوری و آماده سازی شده است که در مراسم هفته پژوهش از آن، رونمایی می گردد.

رونمایی از طرح کشور ها در آئینه فرهنگ

خلج منفرد در بخش دیگری از این مصاحبه به طراحی پروژه ای جدید در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اشاره نمود: بجز برنامه هایی که برای شما مطرح کردم، پروژه ای نیز تحت عنوان کشور ها در آئینه فرهنگ طراحی نموده ایم که در قالب آن امسال 11 عنوان کتاب که شامل گزیده ای از گزارش ها و مقالات فرهنگی، دینی، هنری و فکری نمایندگی های فرهنگی از سایر کشورهاست به چاپ رسیده است.

وی گفت: قالب دیگر تازه های نشر مرکز مطالعات در امسال در قالب مطالعات منطقه ای است که امسال حدود 15 عنوان کتاب در قالب مطالعات منطقه ای تهیه شده است؛ از تاریخ روابط ایران و فرانسه گرفته تا سیری در تاریخ و اندیشه هند؛ کتابشناسی آثار ترجمه شده از فارسی به زبان آلمانی و نهاد ها و انجمن های مقیم در فرانسه، مسلمانان جنوب فیلیپین و دیپلماسی عمومی ترکیه تا نگاهی به ابعاد و آثار ویروس کرونا در دنیا، اسلام و مسلمانان در زیمبابوه، ایرانشناسی در چین و تصوف در مصر. در مجموع حدود 30 جلد کتاب را مرکز مطالعات بین المللی و روابط فرهنگی منتشر نموده و نیز 25 جلد کتاب توسط مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به چاپ رسیده که در مراسم هفته پژوهش رونمایی خواهد شد.

خلج منفرد همچنین به حضور وزارت امور خارجه در هفته پژوهش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اشاره نمود و گفت: با توجه به اینکه امسال برای دومین سال، مراسم بزرگداشت هفته پژوهش با همکاری مشترک وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار می گردد، بیش از 40 عنوان کتاب از فراوریات جدید وزارت خارجه نیز در مراسم هفته پژوهش امسال رونمایی خواهد شد.

تقدیر از رایزنان برتر سه منطقه جغرافیایی

رئیس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی درباره دیگر برنامه های هفته پژوهش این سازمان گفت: تقدیر از پژوهشگران برتر، تقدیر از نمایندگی های برتر در حوزه پژوهشی، انتخاب و معرفی برگزیدگان حوزه صف و ستاد در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از دیگر برنامه های این مراسم است. امسال کمیته علمی مرکز مطالعات در چند بخش برگزیدگان را معرفی می نماید؛ 2 عنوان کتاب در بخش کتاب، تألیف و ترجمه آن، 3 مقاله برتر در بخش مقالات علمی و پژوهشی و ترویجی، 1 رساله انتها مأموریت رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور، 1 ایده برتر و 1 طرح برتر پژوهشی معرفی و تقدیر خواهند شد.

وی ادامه داد: رایزنان برتر در سه منطقه جغرافیایی در دو محور رصد و پایش محیط فرهنگی و فعالیت های مطالعاتی و پژوهشی معرفی می شوند که شامل 6 نفر می شوند. همچنین، از طرف وزارت امور خارجه یک سفیر به عنوان پژوهشگر برتر معرفی و مورد تقدیر قرار می گیرد.

خلج منفرد همچنین برنامه ویژه سازمان برای سال آینده در حوزه پژوهش را این چنین شرح داد: جایزه ملی پژوهش در حوزه روابط خارجی را در دستور کار قرار دادیم تا با همکاری مشترک سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت خارجه اجرایی کنیم. به همین خاطر در صدد هستیم امسال با انتشار یک فراخوان از همه پژوهشگران و مراکز پژوهشی و دانشگاهی و حوزوی کشور بخواهیم بهترین آثار خود را در موضوعان مربوط به روابط خارجی اهم از روابط سیاسی و فرهنگی به دبیرخانه جایزه ملی بفرستند و ما در قالب یک برنامه داوری بهترین آثار را انتخاب و معرفی کنیم.

وی اضافه کرد: این کارنتایج خوبی را به دنبال دارد اولاً بهترین آثاری که در کشور در حوزه ادبیات روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در عرصه های فرهنگی و سیاسی است را گردآوری و بهترین پژوهشگران را شناسایی کنیم و از محصول فکری و قلمی آنان در انجام مأموریت های سازمان و وزارت خارجه استفاده کنیم. ثانیاً با اینکار بدنه علمی و دانشگاهی کشور را تشویق و ترغیب می کنیم که در حوزه روابط خارجی و بین الملل، بیشتر از گذشته فراوری و فعالیت نمایند.