شروع انقلاب زمستانی و بلندترین شب سال
به گزارش مجله 10 از 10، شب یلدا زمان میان غروب آفتاب روز جمعه 30 آذر ماه به عنوان آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول ماه دی به عنوان نخستین روز زمستان است و این در حالی است که این شب تنها حدود یک دقیقه با شب های قبل و بعد خود فرق دارد.
به گزارش خبرنگاران، انقلاب زمستانی کوتاه ترین روز سال در نیمکره شمالی است (اول دی ماه) و شروع رسمی زمستان محسوب می گردد. خورشید در این زمان در پایین ترین ارتفاع در آسمان واقع شده است؛ چرا که در این زمان جهت محور قطب شمال سیاره ما که نسبت به سطح مداریش دارای انحراف است، در جهت خورشید قرار ندارد.
به عبارت دیگر انقلاب زمستانی در ستاره شناسی لحظه ای است که خورشید از دید ناظر زمینی در بیشترین فاصله زاویه ای با صفحه استوا در آن سوی نیمکره شمالی-جنوبی ناظر واقع شده است. در نیمکره شمالی روز اول دی ماه (معمولا 22 دسامبر) است که انحراف معیار آن در سال های مختلف حداکثر حدود 12 ساعت است. در این لحظه خورشید در نقطه رأس الجدی کره سماوی قرار گرفته و مستقیماً بر فراز مدار رأس الجدی کره زمین می تابد.
نمودار فصل ها، انقلاب زمستانی
انقلاب زمستانی شروع زمستان است، کوتاه ترین روز سال است و پس از انقلاب زمستانی طول روزها بلندتر می گردد. انقلاب زمستانی همچنین منشا بسیاری از جشن ها و آئین های باستانی در فرهنگ ها و تمدن های بشری است که شب یلدا از جمله این جشن ها است.
یلدا تولد دوباره مهر و گرما
اسدالله قمری نژاد، عضوکمیته نظارت و ارزیابی انجمن نجوم ایران در گفت وگو با خبرنگاران، شب یلدا را طولانی ترین شب سال توصیف کرد و گفت: این شب نه تنها یک آیین کهن، بلکه به لحاظ علمی و محاسبات نجومی دارای صندلی ویژه ای است و نشان از شناخت دقیق پیشینیان ما از حرکت سالانه خورشید در دستگاه مختصات زمین مرکزی دارد.
وی در این باره شرح داد: محور زمین 23.5 درجه نسبت به صفحه منظومه شمسی انحراف دارد و این مهم دلیل اصلی بوجود آمدن فصل ها است.
قمری نژاد ادامه داد: اگر محور زمین، دارای انحراف یا کج شدگی نبود، همیشه خورشید به یک حالت به زمین می تابید و آب و هوای مناطق مختلف زمین همواره ثابت می ماند؛ انحراف مداری زمین باعث شده که در طول گردش سالانه خود به دور خورشید همواره چهارفصل را تجربه کنیم.
وی با بیان اینکه ساکنان زمین در دو نیمکره شمالی و جنوبی اثر این انحراف محوری را در کم و زیاد شدن ارتفاع خورشید در آسمان و کوتاه یا بلند شدن طول روز و شب خود مشاهده می نمایند، یادآور شد: پیشینیان بر این باور بودند که خورشید در یک مدار دایره ای شکل بر کره سماوی به نام دایرةالبروج به دور زمین در حال گردش است و این مدار با استوای سماوی زاویه 23.5 درجه ای را می سازد.
عضو کمیته نظارت و ارزیابی انجمن نجوم ایران اعلام کرد: این دو دایره عظیمه در دو نقطه همدیگر را قطع می نمایند و در دو نقطه نیز بیشترین فاصله را از هم پیدا می نمایند و نقاط مشترک به اعتدال بهاری و پاییزی و دو نقطه جدایی به انقلاب تابستانی و زمستانی مشهور هستند.
وی با تاکید بر اینکه یلدا در واقع قرار دریافت خورشید در نقطه انقلاب زمستانی است، گفت: نیمکره شمالی در این زمان کوتاه ترین روز و بلندترین شب را در طول یک سال به خود می بیند. در واقع یلدا زایش روشنایی است و پس از این شب، خورشید آرام آرام در مدار خود به سمت اعتدال بهاری جابجا و ارتفاع خورشید در آسمان بیشتر می گردد، ضمن آنکه طول روز نیز افزایش خواهد یافت.
قمری نژاد با بیان اینکه پس از گذشت حدود 90 روز خورشید به نقطه اعتدال بهاری می رسد، افزود: این مکان، مکانی از خورشید است که طول شبانه روز برابر می گردد و ابتدای سال خورشیدی است و ما از آن به نوروز یاد می کنیم.
به گفته وی، در این هنگام خورشید از محل دقیق شرق ما طلوع و پس از 12 ساعت در غرب، غروب می نماید.
منبع: خبرگزاری ایسنا