کاهش التهابات پوستی ناشی از پرتودرمانی با ژل سیاه دانه - مجله 10 از 10

به گزارش خبرنگاران، پرتودرمانی یا رادیوتراپی؛ یک درمان اساسی برای بیماران مبتلا به سرطان پستان است و می تواند خطر عود موضعی بیماری را کاهش داده و تاثیر مفیدی بر بقای بیماران دارد.

با این وجود؛ این نوع درمان دارای عارضه جانبی است. درماتیت یا التهاب پوست؛ عارضه شایعی است که در اثر پرتودرمانی ایجاد می گردد و می تواند شدت متفاوت از خفیف تا حاد داشته باشد. این نوع التهاب ممکن است باعث پوسته پوسته شدن، خارش، سوزش، تغییر رنگ پوست و زخم های عمیق گردد.

این عوارض معمولاً یک تا چهار هفته پس از آغاز پرتودرمانی آغاز می گردد و در طول درمان ادامه می یابد. درماتیت حاد می تواند عملکرد فیزیکی روزانه بیمار و کیفیت زندگی او را مختل کند و بعلاوه ممکن است باعث توقف پرتودرمانی گردد که این موضوع می تواند در درمان سرطان تاثیر منفی بگذارد و به همین علت پیشگیری از این عارضه لازم است.

در حال حاضر استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی، تنها عوامل پیشگیری نماینده ای هستند که برای درماتیت حاد پوستی استفاده می شوند و در مطالعات مختلف پیشنهاد شده اند؛ ولی در خصوص استفاده طولانی مدت از آن ها نگرانی هایی وجود دارد. به همین علت احتیاج به تحقیقات بیشتری برای یافتن عوامل موثرتر و با سمیت کم تر، وجود دارد.

گیاه سیاه دانه به طور سنتی در ایران برای درمان بعضی بیماری ها استفاده می گردد و بعلاوه روغن آن به صورت پماد برای زخم ها و التهاب پوستی توصیه شده است. بعضی مطالعات حیوانی و بالینی، خواص ضد التهابی این گیاه را نشان داده اند. بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه اثربخشی عصاره سیاه دانه را در پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان پستان، آنالیز کردند.

برای انجام این مطالعه 62 بیمار مبتلا به سرطان پستان که احتیاج به پرتودرمانی داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. بیماران گروه اول ژل دارونما و بیماران گروه دوم ژل حاوی 5 درصد عصاره سیاه دانه دریافت کردند. به بیماران آموزش داده شده که در طول دوره پرتودرمانی، داروها را دو بار در روز (حداقل دو ساعت قبل از پرتودرمانی و بعد از درمان) به صورت یک لایه نازک بر روی ناحیه پوستی تحت تابش، استفاده نمایند. در طول دوره درمان مقدار درماتیت، پوسته پوسته شدن، درد و ... به صورت هفتگی ارزیابی شد. بعلاوه کیفیت زندگی بیماران نیز با استفاده از پرسش نامه مورد آنالیز نهاده شد.

آنالیز های این مطالعه نشان داد که بیمارانی که با ژل سیاه دانه تحت درمان نهاده شدند، در مقایسه با بیماران گروه دارونما؛ به طور قابل توجهی کم تر دچار درماتیت پوستی حاد ناشی از پرتو درمانی شدند.

بعلاوه نتایج حاکی از آن بود که پوسته پوسته شدن در گروهی که از ژل سیاه دانه استفاده نموده بودند، به تعویق افتاده بود و بیشترین دردی که بیماران این گروه تجربه نموده بودند به طور معنی دار کم تر از بیمارانی بود که از دارونما استفاده نموده بودند.

این کارآزمایی بالینی تصادفی سازی و کنترل شده نشان داد که استفاده پیشگیرانه از ژل N. sativa به طور قابل توجهی بروز ARD و لایه برداری مرطوب را در بیماران مبتلا به سرطان پستان در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت می کردند، به تاخیر انداخت و کاهش داد. نتایج به دست آمده از پرسش نامه کیفیت زندگی، نشان داد که استفاده از ژل حاوی عصاره سیاه دانه تاثیر معنی داری در کیفیت زندگی بیماران در هر هفته نداشت.

در انجام این تحقیق، محمدرضا رافتی، آرش قاسمی، مجید سعیدی، عمران حبیبی، ابراهیم صالحی فر، محمود موسی زاده و منیره مهام؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مازندران ساری، با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان سیاهدانه برای پیشگیری از درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در سرطان پستان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی، دوسوکور، کنترل شده با دارونما در نشریه بین المللی درمان های مکمل در پزشکی (Complementary Therapies in Medicine) منتشر شده است.